100
HEEMSCHUT
door verkleuring, verwering
datgene aan de bouwwerken
doet wat de mensch niet kan;
waaraan de mensch niets anders
doen kan dan geduldig wachten,
't Is ermede als een boom die
men in zijn tuin wil hebben
eer 't boompje is groot is 't
plantertje dood.
Leiendaken zijn in de noorde
lijke provinciën vrijwel uitslui
tend toegepast aan groote ge
bouwen, niet aan woonhuizen.
Dat was zoo 't gebruik. In 't
Noord-Hollandsche land had
den de houten huizen een
pannendak, was heel het huis
gemaakt van de twee inheem-
sche materialen, hout en ge
bakken klei. Doch de kerk was
van steen, baksteen met natuur
steen, soms geheel van natuursteen en 't dak van leien; beide buitenlandsch import. Zou dat
zijn omdat eens in 't ver verleden het Christendom gebracht werd uit den vreemde en de
kerkenbouwers niet voortkwamen uit de oorspronkelijke bevolking doch werden uitgezonden
uit abdijen en kloosters. Hoe 't zij, een gewoon huis heeft een pannendak, een deftig gebouw
een leiendak; natuurlijk met de noodige uitzonderingen over en
weer. Pannendaken werden aangebracht op een open kap met
latten, zoodat^ men op den zolder de pannen van binnen ziet.
Leiendaken werden op eikenhouten beschot aangebracht, want
vurenhout werd niet gebezigd bij zoodanig ernstig werk als bouwen
is; daarvoor' gebruikte men alleen inlandsch eikenhout. Dit inlandsch
eikenhout is volkomen op, de boomen zijn uitgeroeid, tenzij dat men
de enkele dikke eiken die Nederland hier en daar nog bezit en
als een,bijzonderheid worden bezichtigd, gaat omhakken.
In de zuidelijke provinciën werd leiendak evengoed toegepast
voor huizen als voor deftige gebouwen. In Middelburg of 's Hertogen
bosch hebben tal van gewone oude huizen leiendaken, gedekt in
Maasdak.
Bij die leiendaken en vooral bij de oude Rijndekking komt,
behalve de eenvoudige toepassing van het materiaal, nog heel wat
meer kijken. Zonder nog te spreken van de keuze van lei en de
deugdelijkheid, "komt de uitvoering van aansluitingen tegen muren,
van dakvensters, van torenspitsen, met elkaar een vakkennis om
vattende waar men niet licht over denken moet. Temeer omdat
de techniek van leidekken nagenoeg verloren is gegaan, zooals zoo
velerlei ambacht verdwenen is of bezig is te verdwijnen.
Voorbeeld van slechte en onvakkundige herstelling. In'een mooi dakvlak
van schubbendak van Rijnsche leien is een lap gezet van Fransche leien
met afgeschuinde hoeken in Maasdak gedekt en bevestigd met ijzeren haken
Goed nieuw Maasdak van
behoorlijke dikke leien met be-
hakte kanten Natuurlijkheid,
eenvoud en degelijkheid maken
dat het vlak tevens mooi is,
vooral wanneer de natuur de
kleur heeft bij gewerkt
