OUDE EN NIEUWE LEIBEDEKKINGEN
98
HEEMSCHUT
Bij een bouw
werk is de dak
bedekking van
grooten invloed
op de schoon
heid. Ook de
deugdelijkheid
der dakbedekking
is van belang.
Zooals bij een
muurvlak van
baksteen een ge
heel ander aan
zien ontstaat wan
neer bij overi
gens dezelfde vor
men het metsel
werk wordt uit-
gevoerd in
machinaal ge
vormde steenen,
nieuwe hand-
vormsteenen of
oude handvorm-
steenen, evenzeer
kan een bouw-
werk verbeterd
of bedorven worden door de dakbedekkingsmaterialen en de wijze waarop deze worden
aangebracht. Dit bedoeld zoowel in aesthetischen als practischen zin.
De techniek van het maken van leiendaken is in de laatste jaren onder velerlei invloed
zoodanig afgezakt, dat een groote verwarring is ontstaan. De leien, die vroeger aan de
steengroeve met de hand gekloofd werden en naar gelang der grootte van de afgespleten
leiplaat gebruikt en behakt werden, worden nu grootendeels machinaal bewerkt. Oudtijds
kwamen dakleien en leiplaten evenals blokken natuursteen met vlotten of schepen de rivieren
afzakken. Zoo ligt het voor de hand dat men in Noord-Nederland aan oude bouwwerken
materialen aantreft die langs den Rijn in de natuur voorkomen en dan verwerkt op dergelijke
wijze als in de streken waar die leien vandaan komen. Iets dergelijks is in Zuid-Nederland het
geval met natuursteensoorten en dakleien die langs de Maas en de Schelde werden aangevoerd.
De Rijnsche leidekking is gemaakt van leien die van langs den Rijn en grootendeels uit
Thüringen komen; deze naam werd evenals de naam Rijnleien hier te lande zonder meer
aangenomen en voor een levering beschreven. De dekking is als de schubben van een visch.
Ze liggen in den regel over elkaar, dus als er een uit is, ziet men het houten beschot en
komt er lek. Rijndak, Rensdak, Coeverdak zijn andere namen voor hetzelfde. Het Rijnsche leiendak
Groote Kerk te Edam. Vroeg 17e-eeuwsche leibedekking in oud-Duitsche of oud-
Rijnsche dekking, foto 1925. Onderaan groote, boven kleine leien. De behakte kanten der
leien liggen boven. Alhoewel tal van gladde nieuwe leien zijn ingeboet en vele oude leien
in loodjes hangen is het dak verteerd, na drie eeuwen te hebben dienst gedaan. Het eiken
houten beschot kijkt erdoor. Dit dak is op dezelfde wijze vernieuwd van Thuringsche'leien,
gedekt in oud-Rijnsche dekking
