38
HEEMSCHUT
pleinen b.v. te Brussel het marktplem in hun geheel „geclasseerd" zijn. Zoover zijn
we in Nederland nog niet.
Wat is nu eigenlijk een monument. Wanneer een hoogleeraar in de klassieke kunstgeschiedenis
in het Geldersche land opgravingen verricht naar een oud Romeinsche legerplaats of in
't Limburgsche de fundeeringen eener Romeinsche „villa" blootlegt, dan is dit een monument.
Dan dient hierover op" een of andere wijze de beschermende hand uitgestoken te worden.
Wanneer in de Gooische heide grafheuyelen van oer-oude voorvaderen gevonden worden,
dan dienen niet deze heuvelen door ond^eskundigen omgewroet en vernield te worden doch
dient er in eenigerlei vorm bescherming tg zijn.
In de stad zijn monumenten in de eerste plaats oude huizen. Niet alleen de gevels doch het
geheele huis. Wie alleen de gevel bedaart handelt als de man die uw ontsnapte huisdier
terugbracht doch „opgezet", alleen het huidje zonder de ziel. Monumenten zijn verder de
kerken, de torens, doch ook de oude bruggen, ja zelfs een enkelen keer een stuk kademuur
als 't maar oud genoeg is of een grenssteen, een banpaal, een gevelsteen, een gedenksteen,
zoonoodig zelfs een bijzondere boom. 't Is maar waar men de grens wil trekken. In 't algemeen
is een monument een zoodanig bouwwerk of voorwerp, aan plaats gebonden, dat hetzij op
zichzelf, hetzij in het stadsbeeld een objecj: is van geschiedenis of kunst. Daarbij dient bovenal
de schoonheid gediend te worden. Hieruit blijkt tevens dat een monument niet aan tijd ge
bonden is. Gewoonlijk neemt men als monument alles wat ouder is dan een bepaald jaar,
waarvoor de een vindt 'tjaar 1800, terwijl de ander 1850 een nette grens vindt. Dit is
natuurlijk onjuist. Men dient de bouwwerken naar hun" kunstwaarde te beoordeelen. Zelfs is
het zeer goed denkbaar een nieuw bouwwerk van groote verdienste of een bouwwerk dat
een keerpunt in de architectuur vertegenwoordigt als monument te beschouwen. De Rijkslijst
van Monumenten van geschiedenis en kunstgaat niet verder dan 1850 om af te blijven
van het oordeel over nog levende bouWmeesters; zeer juist gezien want zulk een lijst moet
toch te eenigertijd herzien worden en dan' kan men de grens weer opschuiven, toegerust met
ervaring en gewijzigd inzicht. In de kleinere gemeenten die een monumentenverordening
hebben heeft men deze Rijkslijst veelal zonder meer overgenomen.
De overheidsmaatregelen. 3
In November 1931 was te Athene het Internationaal Monumentencongres, dat ik het genoegen
mocht hebben mede te maken. Daar waren niet minder dan 24 natiën vertegenwoordigd die
trachtten elkaar in 't Fransch iets van,- de monumentenzorg in hun land mede te deelen,
behalve de Italianen, die in hun wereldtaal 't Italiaansch spraken, bij enkelen voorafgegaan
door den fascistengroet. Een belangrijk onderdeel van de congresstof vormde de monumenten
wetgeving. Daar bleek dat Nederland een dgr weinige staten was die geen monumentenwet hebben.
Don EMILIO MOYA, architect, conservator van het Alhambra te Granada, wist mede te deelen
dat de eerste Spaansche monumentenwet-dateerde van 't jaar 1802, herzien in 1850 en nog
eens in 1915. Zijn resumé luidde:
La législation espagnolle pour la défense Ades monuments historiques et artistiques a pour but
d'empêcher leur ruine, leur destruction totale ou pareille, les modifications susceptibles de leur
faire perdre leur caractère particulier, et leur transport hors du territoire national. Les derniers
dispositions ont principalement pour but de déterminer a ce sujet les rapports entre 1'Etat
d'une part et les collectivités ou les particuliers d'autre part. II existe en Espagne des monuments
nationaux, des monuments architectoniques et de monuments historico-artistiques.
M. FRANCESCO PELLATI deelde van de Italiaansche monumentenwet mede:
dés le seizième sièclede réglément,er la conservation des monuments d'art.
Dit gaat dus tot de 16e eeuw terug. De tegenwoordige, veelvuldig herziene wet omvat
zoowel de staats- als particuliere monumenten..
Ook- Frankrijk heeft een monumentenwet. M. PAUL VERDIER, Inspecteur Général des
Monuments historiques, vertelde ervan. Zooals elders worden de monumenten „geclasseerd".
Voor de particuliere eigendommen:
Mais pour les propriétés privées le classgment prononcé sans 1'adhésion du propriétaire ouvre
S
Deel Amsterdam verkrijgbaar bij Uitgever A. OOSTHOEK, Utrecht, f 4.50.
