66
HEEMSCHUT
HET ADVIESBUREAU VAN DEN BOND HEEMSCHUT
Het adviesbureau heeft het Bestuur de laatste jaren velerlei zorg gegeven. Gesticht in 1912
heeft Heemschut pionierswerk verricht inzake de verbetering van slechte bouwplannen. In
den aanvang stiet men op tegenwerking van een zijde die men allerminst verwachten zou,
van de architecten. Deze vonden dat het vakbelang erdoor geschaad werd, dat deze zaak
commissoriaal geregeld moest worden met als noodlottig gevolg langzaam werken. Dat deed
Heemschut niet en 't duurde eenige. jaren langer eer het adviesbureau werkte, wat weer het
voordeel gaf dat de Rijkssubsidie van 't eerste jaar een bedrijfskapitaaltje gaf dat in latere
moeilijke jaren weer ingeteerd werd. Toen kwamen de plattelandsarchitecten die vonden dat
hen 't brood uit den mond genomen werd. Toen kwamen de dorpstimmerlieden en niet in 't
minst de Raadsleden die vonden dat 't behandelen en verbeteren van bouwontwerpen ver
traging gaf en ze duurder maakten en dat de bouwnijverheid erdoor belemmerd °werd.
Wanneer men aanraking zocht met het Bestuur eener Gemeente waar monsterleelijke huizen
gebouwd werden was 't veelal alleen de Burgemeester die er iets voor voelde die bouw
plannen te verbeteren. Om dan toch tenminste iéts* te bereiken maakte Heemschut's advies
bureau die verbeterde plannen gratis. En dan moest men nog. heeldankbaar zijn als ze
uitgevoerd werden.
Stapje voor stapje ging 't verder. De gedachte groeide. Van een bouwplan per week werd
't opgevoerd tot een huis per dag, tot twee huizen per dag. Steeds als 't kon in districten
waar anderen niets deden. Daardoor was de oogst zoo zonderling dat zoo niet voor
allen dan toch voor de meesten een geheel nieuw ontwerp gemaakt moest, worden.
Wat al moeilijkheden heeft het Adviesbureau in een tiental jaren doorworsteld; tegenwerking,
spot, domheid. Ondanks dat groeide de zaak. Getracht werd de inzenders iets te laten
betalen; dat mislukte totaal. Getracht werd de Gemeentebesturen iets te laten betalen; dat
ging beter doch stroef.
Inmiddels werd overal waar slechts kans was gevochten voor dé totstandkoming yari een
schoonheidscommissie. Dit betrof natuurlijk de steden. Met of zonder den drang van Heem
schut groeide ook dit instituut.
In het waternoódsjaar "1916 ontstond voor de Provincie Noord-Holland een adviesbureau
dat zich ten doel stelde de door den watersnood geschonden dorpen te herbouwen' en te
maken bouwplannen en uitbreidingsplannen. Door de nesterijen bovengenoemd verkreeg dit
bureau nog de primeur, maakte het eerste „Bauberatungs" plan in Nederland. Sedert dien
is dit bureau in Noord-Holland werkzaam gebleven en maakte verbeterde bouwplannen, geen
uitbreidingsplannen. Heemschut's bureau werkte er ook en tezamen hebben ze het ongevéer
tot. de helft der provincie kunnen brengen.
Daarna ontstonden provinciale bureaux. De een werkte vlot de andere stroef. Een' eigenschap
hadden velen, dat ze bij den aanvang vonden dat Heemschut weg. moest gaan. Later.als. ze
iets deden, merkten ze wel hoe moeilijk die akker te bewerken was, ook zelfs na jarenlange
voorbereiding.
Op een goeden keer nam het Instituut voor de Volkshuisvesting de leiding, om deze bureaux
bij elkaar te brengen. Er werd een Federatie gesticht waar Heemschut niet bij betrokken
werd. Heemschut bleef rustig, de goede zaak dienende, doorwerken. Tot op'n keer geknaagd
werd aan de levensbron, de Rijkssubsidie. Daar kwam nog bij, dat de tijd. meebracht dat op
elke Rijksuitgave dus ook op dit subsidie bezuinigd moest worden.
Teneinde tot een ordelijken toestand te komen, werd dezer dagen een bijeenkomst gehouden
