58
HEEMSCHUT
een abattoir), die ver vooruitziende menschen deed besluiten tot den aanleg van den reeds
genoemden zijtak van de nu geëlectrificeerde tram Arnhem—Utrecht. Deze tak gaat dus
door Oosterbeek-laag over Hevea-dorp tot Kievitsdel vóór Heelsum. Hoe het mogelijk is
geweest, dat die fabriek hier gekomen is en waarom- juist hier in één der lieflijkste en
markantste dalen van deze bevoorrechte streek, dat is werkelijk een vraag, waarop het gezond
verstand van een met fatsoen bedeeld mensch geen antwoord weet. Ik geloof dat zulk een
lompe schending van natuurschoon in 't groot op 't oogenblik niet meer mogelijk zou zijn,
zonder dat alles wat in Nederland aan „eerbare" menschen bestaat en masse op de achterste
beenen zou gaan staan. En vijftien jaar geleden werd dit vandalisme bedreven zonder ernstig verzet.
Welke dwingende motieven konden menschen, die recht op dien naam willen maken, er toe
brengen te bewerken en toe te laten, dat een leelijk complex fabrieksgebouwen met arbeiders-
dorpaanhang, dat zonder stadsschoonschending ergens buiten aan den rand van een fabrieks-
centrum a la Almelo of Tilburg had kunnen verrijzen, juist hier in dit natuurparadijs neergezet
werd, in dit fijne Seelbeeck-dal, waar een beekje met kleine bassins naar beneden, naar den
grooten Rijn, afdaalt, op deze steile hellingen, die in bochtige contouren zoo boeiend het
lang uitgerekte dal omsluiten.
Zoo is door de schending van dit dal, dat mét den Duno, Hoog- en Laag-Oorsprong,
Hemelschen berg, één groot geheel vormde van lachende, varieerende, weelderig begroeide
landschappen, doortrokken van. deels riante, deels sterk romantische sfeer, waardoor ze in
Nederland wellicht een unicum vormden, zoo is dus die eenheid op plompe wijze verbroken.
De groote diepte: weg, en bij alles wat er nog te genieten over is, blijft de Heveafabrieks-
leelijkheid als een klad hinderen, terwijl ze de schuld draagt aan den fatalen nasleep van de
hierboven gewraakte bebouwing van park Doorwerth.
Treiterig staan daar de bordjes: „bouwterrein te koop".
Een nieuwe schending voltrekt zich op 't .oogenblik, langzaam en quasi-ongemerkt aan een
ander prachtstuk: het overal in Nederland bekende Wolfheze. Ook hier: bouwterrein
te koop. Inderdaad bezit een N.V. Bouwmij. wij vernamen het uit goede bron hier een
150 H.A. De krant vermeldde dezer dagen, dat 2 H.A. verkocht waren ten behoeve van
landhuisbouw. Op den westelijken rand van den Bilderberg (eigendom van de gemeente
Oosterbeek) en Wolfheze bij den weg naar 't hotel van dien naam, zijn zoo door den loop
der laatste jaren villa's verrezen, zoo lekker ongemerkt en een héél groot ding is nog. pas
op kundige wijze tusschen de dennen gezet. In den omtrek lachen de bordjes van genoemde
Mij u uitnoodigend toe: de 150 H.A. zijn te koop voor villabouw, en de Mij. doet
het verstandig en zachttelkens een brokje zoo nu en dandan merkt niemand er wat van.
Is het niet ongehoord, dat terwille van het gewin van een handelsman een stuk natuur, dat
onder de eerste klas natuurmonumenten in Nederland gerangschikt moet worden, z'n oor
spronkelijke frischheid er, ongereptheid moet verliezen? De geduchte veelvraat is- dus ook
Wolfheze aan 't ondermijnen en drijft er met bebouwing een wig in.
Even ten N. van de halte Oosterbeek-hoog op de spoorlijn ArnhemUtrecht liggen de
vredige dennenbosschen van Waldfriede; daarachter sluit de Johanna-hoeve aan, waarvan de
terreinen, vele H.A. groot, de licht-glooiende, deels licht-beboschte, deels bebouwde hellingen
tot aan den Amsterdamschen weg omsluiten. Anders en minder grootsch en weelderig dan
het Veluwezoomgebied heeft dit land toch z'n eigen charme en op enkele hooge punten is er
nog een ongedacht mooi panorama te genieten.
Berichten kwamen vertellen, dat de hoeve, een model-boerderij, het niet meer bolwerken kan,
en dat hel land verkocht wordt en verkaveld?
