16
HEEMSCHUT
Ook de lagering der as, waaraan de wieken zijn bevestigd, verbetert het nuttig effect in
hooge mate en vooral bij een zwakke wind is het wrijvingsverlies bij een groote molen-as
belangrijk. Bij eene as als hier aanwezig was bedraagt dit wrijvingsverlies 6 a 7 paardekracht
en door nu gebruik te maken van een passend rollager is dit terug te brengen tot minder dan
1 paardekracht. Bij een sterke wind, wanneer de molen tientallen paardekrachten voortbrengt,
is dit verlies niet van zooveel belang als bij eene zwakke wind. Door deze verbeteringen
wordt het vermogen van den molen, wat in nuttigen arbeid wordt omgezet, belangrijk
verhoogd. Niet alleen het directe nuttig effect wordt door deze verbeteringen beïnvloed, doch
vooral door de belangrijk vermeerderde werktijd wordt de capaciteit van den molen verhoogd.
Voor polders met een normale waterstaatkundige verhouding verkrijgt men door het aan
brengen van de genoemde verbeteringen eene voortreffelijke beheersching van 't peil van den
waterstand in den polder. In sommige gevallen kan men, indien dit noodzakelijk blijkt, door
verbetering der andere drijfwerken met kogel- en rollagers en vervanging van den houten
vijzelbak en vijzel door een beton- en ijzerconstructie het totaal-rendement van een dergelijke
molen nog hooger opvoeren.
Uit 't bovenstaande blijkt, dat door het aanbrengen van een dergelijke verbetering bij de
bestaande molens, deze de van hen gevraagde plichten voldoende kunnen vervullen en dat
het uit oeconomische overwegingen van belang is dat de waterschapsbesturen advies over
eene dergelijke verbetering inwinnen voordat ze overgaan tot afbraak van de oude molens
en het plaatsen van nieuwe wind- of andere motoren.
Aan den molen te Wijnaldum is een totaal bedrag van f2500.besteed, waarvan een bedrag
van f 500.werd besteed aan gewone onderhoudswerken De verbetering van den wiekvorm
en het aanbrengen van kogellagers onder den wieken-as vroeg dus een bedrag van f 2000.
Verdere verbetering van de molenconstructie werd hier in verband met het doel niet geëischt.
Dit werk werd onder leiding van den genoemden heer DEKKER uitgevoerd door den
plaatselijken molenmaker te Franeker.
Uit bijgaande afbeelding blijkt, dat het aesthetisch aanzicht van den molen volstrekt niet
verminderd is. De nieuwe wieken, welke een vlucht hebben van 22 M., zijn van zeilen voorzien.
Bij een zwak windje snijden de wieken de wind onhoorbaar en brengen ze de schroef reeds
zoo snel tot omwenteling, dat de omhoog gevoerde watermassa reeds met een donderend
geraas in de Ried wordt uitgeworpen.
De tegenwoordige molenaar, die den molen reeds een tiental jaren bedient, deelde ons, bij
een bezoek, als bewijs van de goede werking en van het verkregen succes, mede, dat deze
molen reeds lustig ronddraaide toen de in dezelfde polder staande windmotor nog onvoldoende
wind had om te draaien. Hij was van meening dat een op een dergelijke wijze verbeterde
molen voor den besten windmotor niet behoefde onder te doen.
Door deze verbetering is de molen „De Eendrachtdan ook voorgoed voor 't landschap
bewaard gebleven.
Omdat uit de verschillende onderzoekingen naar de meest economische wijze van polder-
bemaling meer en meer blijkt dat de goed ingerichte windmolen het voordeeligst is en in dit
geval uit metingen en berekeningen bleek dat de capaciteit van den molen bijna verviervoudigd
was en de molen per uur 5400 M3. water kan verplaatsen en omdat dit de eerste verbeterde
molen in de provincie Friesland is, meende ik dat publicatie hiervan gewenscht was. En ik
koester de hoop, dat talrijke polderbesturen dit voorbeeld, door het bestuur van den Ried-
polder gegeven, zullen navolgen.
