HEEMSCHUT
5
HEEMSCHUT EN MONUMENTENZORG IN ZUID-AFRIKA
Nu het eerste jaarverslag van de Natuurlike en Historiese Monumente Kommissie in
Zuid-Afrika verschenen is, willen wij hieronder een en ander mededeelen, wat op dit gebied
in Zuid-Afrika is verricht.
Het 1ste jaarverslag wijst er op, dat een beweging, met het doel om historische monumenten
te beschermen, 25 jaar geleden het eerst op touw is gezet en deze het gevolg had dat een
Suid-Afrikaanse Nasionale Vereniging vir instandhouding van historiese voorwerpe, ens.werd
gesticht, welker hoofdkantoor in Kaapstad gevestigd is en waarvan thans voorzitter is F. S.
MALAN P.C. en 'secretaris C. GRAHAM BOTHA. Het ledental is gering en bedraagt slechts 135.
Deze vereeniging heeft aan de Unie groote diensten bewezen en in de lengte en breedte van
Zuid-Afrika liefde weten op te wekken voor een nationaal cultureel werk, dat anders door
den ernst der- tijden en de moeilijkheden, verbonden aan den opbouw van het land na den
2den vrijheidsoorlog, zou zijn verwaarloosd. Door toedoen der vereeniging is de wet van 1923
No. 6 tot stand gekomen welke, volgens het laatste Jaarboek van de Unie, als volgt wordt
omschreven
„Wet No. 6 van 1923 reël die instandhouding van die natuurlike en historiese monumente
„in die Unie en van voorwerpe van estetiese, historiese of wetenskappelike belang. Binne
„die sfeer van die wet val landstreke wat hulle deur skoonheid of eienaardigheid onderskei,
„en meer bepaald watervalle, grotte, lane, ou bome, ou geboue en Boesman tekeninge.
,,'n Reëling is ook gemaak vir die samestelling van 'n Kommissie van nie minder as, sewe
„lede om die bepalings van die wet uit te voer. Die inkomste van die kommissie bestaan uit
„skenkings; fooie en jaarliksè subskripties, en hulle vetpligtinge sluit in die samestelling van
,,'n register van monumente wat in stand moet gehou word. Die kommissie kan maatreëls
„neem vir die preservering van sulke monumente, en kan dit aankoop, indien dit die fondse
„daarvoor besit en die toestemming van die eienaar daarvoor kan verkrij. Die kommissie
„tree op as kurator van monumente en neem in 'daardie hoedanigheid vir die Unie alle
„monumente oor wat aan die Goewerment nagelaat of gegee word."
De beide lichamen: Suid Afrikaanse Nasionale Vereniging en de Nat. en Hist. Monumente-
Kommissie werken nu samen voor één doel. In de Commissie hebben zittingR. J. VAN
REENEN als voorzitter, Pretoria; C. GRAHAM BOTHA M.A. als ondervoorzitter te Kaapstad;
J. C. GOLDMAN, te Kaapstad als secretaris (adres Bibliotheek van het Parlement) en voorts
de heeren: Prof. R. H. COMPTON, Kirstenbosch, Kaap; Dr. E. C. N. VAN HOEPEN, Bloem
fontein, O.V.S.J. M. N. HERSHENSOHN, Pietermaritsburg, Natal; senator W. A.
HOFMEYR, Kaapstad, Kaap; Majoor W. A JARDINE, Sir Lowry Pass, Kaap; Dr. P. J.
DU TOIT, Pretoria, Transvaal en Prof. J. A. WlLKINSON M.A., Johannesburg, Transvaal.
Als plichten van de commissie zien wij in het jaarverslag het volgende opgeteekend
a. 'n register te laat opstel van die monumente van die Unie wat na oordeel van die
kommissie bewaar behoort te word.
b. sodanige stappe te neem as nodig mag wees om vas te stel wie die wettige eienaar
van enige monument is.
c. deur vrijwillige ooreenkomst met die Regeering of enige munisipaliteit of openbare liggaam,
of met enige private persoon wat 'n monument besit of beheer, sodanige uitvoerbare stappe