dien gevel zijn gegroepeerd de vertrekken die meer zijn het representatieve dan het
bureaucratische van het Gemeentebestuur en als zoodanig meer passende bij de deftigheid
van den antieken gevel. De bureauvertrekken zijn als moderne, met den tijd medegaande
administratiën in het nieuwe gedeelte ondergebracht. Dan heeft elke toegang, elk poortje
een functie verkregen. Wat we bijzonder op prijs stellen is de mogelijkheid om de
poortjes tot openbaren weg te maken, waardoor de binnenruimte en de galerijen niet
tot verlaten plekken met gras-tusschen-de-steentjes kunnen worden doch integendeel
voor stadgenoot een korten weg en- voor bezoekers pittoresque doorkijken bieden. De
stoep komt in eere als toegang tot de vertrekken van de eerst-aanwezenden van 't
Gemeentebestuur. De belangrijke gebeurtenissen in den lande zullen weder van „de
pui van 't Raadhuis" zoo dit behoort den volke bericht kunnen worden. Ter linkerzijde,
waar een woonhuisje tot 't project behoort, is ,dit op goedbegrepen wijze losgehouden
van den ouden gevel door het tusschenliggend deel met ondergeschikte ruimte terug
te houden bij het gevelvlak en de rooilijn.
De tweede moeilijkheid was de afmeting van 't bouwterrein. Dit was zoo van
algemeene bekendheid mag heeten te klein. De ontwerper heeft er krachtig 't mes
n gezet en het stadsplan aangevat. Hij heeft „de willekeurige verbreeding van den
Nieuwe Rijn gereduceerd op een normale Leidsche grachtbreedte". Dat is.wel even
jammer. Want waterloopen als de Rijn doen nu eenmaal aan willekeurigheden en
onderscheiden zich door deze eigenaardigheden van gegraven grachten. Loopt daarbij
ook de aardige brug en vischhal gevaar? Het rapport spreekt er niet van dus dat
zal wel niet zoo zijn. Dan wordt het plein dat Vischmarkt heet nu niet direct bebouwd
doch duidelijker gezegd verschoven, waardoorheen ferme bouwdiepte ontstaat. Om aan
de achterzijde ervan te halen wat mogelijk is, 'werd een overbouwde galerij ontworpen
met gelukkige gedachte een winkelreeks in het verlengde van de Kapelstraat.
Daarmede zal bereikt worden dat het gebouwmaan de zijde dei- Vischmarkt bij avond
niet als een sombere onverlichte massa, staat in- dit stadsdeel. Men kent het verschijnsel
van de groote kantoorgebouwen in levendige stadsgedeelten die dan bij avond geheel
buiten de orde vallen. Van .die groote bouwdiepte heeft de ontwerper gebruik gemaakt
tot het scheppen van een flinken binnenhof; geen sombere binnenplaats doch een
ruimte van 25 X 45 M., een ruimte die in vergelijk tot de omringende bouwhoogte
vrij ruim moet aandoen en waarvan met beplanting, een ontworpen bassin met fontein
iets fraais kan groeien.
Een derde moeilijkheid was het niveau-verschil. Door den bestaanden gevel liggen
de vloerhoogten vast. Dan is een krachtig hoogteverschil van Breestraat en Visch
markt, voor ondeskundigen reeds duidelijk merkbaar wanneer men een der dwarsstraten
doorloopt. Dit hoogteverschil, gecombineerd met goed bekeken ligging van trappen
huizen is vaardig verwerkt in de reeds genoemde reeks winkels. Het gebouw krijgt
aan de achterzijde dus een étage meer dan vóór en idie verkregen onderverdieping
kan door het winkelcachet en avondverlichting een gunstige werking geven.
Na deaetdrie half technische, half aesthetische hoofdpunten komt de architectonische
vormgeving. Wie in de architectenwereld eenigermate thuis is weet vooraf wel ongeveer
•Wat- er komt wanneer de architectskeus beslist is. DüDOK maakt nu eenmaal goede
en' vrij eenvoudige Hollandsche bouwkunst, iets zwemende naar 't internationalisme
doch niet tot de grens die dien gemeenlijk als „neue Sachlichkeif" aanduidt. De
.architectuur wordt beheerscht door het tegen elkaar plaatsen van lichamen, de werking
van massa tegen massa, onderdeden die moeilijk uit te leggen zijn of onder woorden
te brengen, doch die meer gevoelszaak jzijn. In die lichamen, die massa's zijn als