Het bekende huis van Admiraal MlCHIEL ADRIAANZOON DE RlIYTER aan de Prins Hendrikkade de IJkant te Amsterdam, daar waar DE RlIYTER woonde, uitziende van zijn woonvertrekken in 't open scheeprijk IJ, dit huis wordt thans, onder den naam van restaureeren, volslagen vernield. De gevel blijft bewaard; ja natuurlijk want tegen afbraak zou de Schoonheidscommissie en de Monumentenverordening zich schrap gezet hebben; doch inwendig! De laat-zeventiende eeuwsche gang is weg. Na verwijdering der gepleisterde plafonds kwamen de echte balkenplafonds voor den dag, met penseelschilderwerk op terra-rooden fond, hier en daar een origineel sleutelstuk; een vondst voor den vakman op dit gebied om op z'n hoofd te gaan staan! Daar mikt men nu weer een gepleisterd plafond tegenaan en groot gebaar de gesneden sleutelstukjes gaan naar 't Scheepvaartmuseum. Dat heeten dan later Ruyteriana. 't Is zielig wanneer de monumenten van geschiedenis en kunst in verkeerde handen komen. Te Groningen aan de Markt staan fraaie oude gevels. Daar heeft onmiskenbaar in 't begin der 17e eeuw een groot kunstenaar gewerkt. Wat HENDRICK DE KEYSER was voor Amsterdam en LIEVEN DE KEY voor Haarlem, was die onbekende meester voor Groningen alleen met dit verschil, dat de woonhuisgevels van DE KEYSER en DE KEY vrijwel allen door 't zelfgenoegzaam voorgeslacht zijn afgebroken en dat men er te- Groningen enkelen heeft laten staan, tot studiemateriaal van 't opkomend en daarnakomend geslacht. Die topgevels geven met elkaar goeden, fraaien en een- voudigen aan Groningen's markt een prachtig silhouet. Zoo hier en daar is een dissonant en dan ziet men 't verschil te scherper. Zoo heeft men naast de oude gevels van 't Hotel de Doelen nu een onhebbelijk-leelijk bouwwerk gesticht dat èn in vorm geving èn in hoofdvorm het silhouet van 't stadsbeeld bederft. Hoe is 't mogelijk, dat een stad als Groningen niet alleen geen Monumentenverordening bezit, doch zelfs geen welstandsbepaling in de bouwverordening, waardoor de totstandkoming van de gekste gedrochtelijkheden niet gekeerd kan worden en dat in een tijd, dat zelfs de kleinste dorpen zich ten deze laten voorlichten door de daarvoor gestichte adviesbureaux. Twee fraaie gevels nu, één een zeldzaam prachtstuk als studiemateriaal van den zeven- tiend'eeuwschen grootmeester, de andere een baksteengevel van fraai ontwerp en silhouet, dreigden in één hand door afbraak verloren te gaan, zoo niet de eigenaren met niet genoeg te loven medewerking de mogelijkheid open lieten iets goeds te maken met behoud van de gevels. De Veluwe Kootwijk dreigt ontsierd te worden door hooge geconstrueerd ijzeren masten en draden, de overbrenging der electrische kracht. Die Verdrahtung der Landschaft. Dat is toch eigenlijk een rare zaak. Dat gaat uit van een Provinciaal Electrisch bedrijf. En nu' meenden wij dat dit een Openbaar-, een Overheids- en Gemeenschapslichaam was. Wij meenden dat, in 't algemeen genomen, zulk een instituut, ingesteld door de samenleving, door de menschen gemeenschappelijk, een dienende en geen heerschende functie behoorde te bekleeden. Dat dit niet was een op winstbejag belust lichaam, doch iets dat met de wenschen der samenleving diende rekening te houden en aangezien er een goed deel van 't Nederlandsche volk is dat prijs stelt op 't behoud der schoonheid en van de ongerepte natuur, 't uiterste te doen dat nuttigheid en- behoud der schoonheid gecombineerd worden. Dat zegt allerminst dat men ter wille van de schoonheid gemeenschapsgeld behoeft weg te smijten, doch 't zal er mede zijn als op zoo velerlei gebied, dat met wat goeden wil wel iets te bereiken zal zijn. Inmiddels is de zaak beslist. 'tRokin wordt niet gedempt. Wisten we wel. Sinterklaas heeft 't goed gedaan. Altijd een goed hylik man geweest!

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1930 | | pagina 4