Misschien hebben deze huizen eenmaal gediend als wachthuizen voor de schutterijen
en bezettingzoowel beneden als boven vindt men schoorsteenen. De kappen hebben
geprofileerde ribben, rustende op draagsteenen met schildjes. In het gebouw ten Noorden
van de binnenpoort is een schoorsteen uit het laatste vierde der 15e eeuw met beeldjes
op de draagsteenen.
Het Zuidelijk huis is sedert 1655 tot woning bestemd geweest voor den stads-
fabriek (gemeente-bouwmeester)een uitgang daarvan met een brok muur van rooden
steen aan den binnenkant is waarschijnlijk een overblijfsel van den oorspronkelijken bouw.
Het Noordelijk huis dient sedert een paar eeuwen tot bergplaats van een brandspuit,
tot bewaarplaats van enkele materialen en voor een deel tot woonhuis.
In 1726 werd in dit gedeelte de stadssmidse gevestigd. Onder dit Noordelijk deel
zijn groote kelders, vroeger tot kalkkelders voor de stadswerken gebruikt.
Het poortgebouw zelf, waarin ook nog de deuren aanwezig zijn, wordt bereikt
door de Zuidelijke woning. Inwendig bevat het boven het gewelf der poort tot aan
het dak een ledige ruimte, waarin balken en kapbinten zich bevinden. De beide gevels
van dit poortgebouw hebben den vorm van cirkelsegmentendie aan de buitenzijde is
een trapgevel, aan de binnenzijde een topgevel van baksteen. Aan den buitenkant
bevindt zich een in steen uitgehouwen wapen der stad.
De Noordelijke gevel aan de binnenzijde der stad is gedeeltelijk ingebouwd door
een voormalig koetshuis. Dit tegen de poort gebouwd perceel is nu eigendom der
gemeente Zierikzee en het plan bestaat het te zijner tijd af te breken, wanneer tot
restauratie der poort kan worden overgegaan Komt het eenmaal zoover, dan zal onze
stad een fraai gebouw rijker zijn en zal de toegang tot het plantsoen van het
Slingerbosch breeder en mooier worden.
Het bovendeel van een steenen kruisvenster in dien Noordelijken gevel is dicht
gemetseld, van de ankers is er een verdwenen en zijn andere beschadigd, de medaljons
zijn ledig, de hoofden die ter zijde de eerste trappen der topgevels versierden zijn zoo
goed als vergaan. Restauratie is dringend noodig. Het schild boven de binnenpoort,
dat een relief of een opschrift moest vertoonen, is ledig en gewit; daarboven een paar
gebeitelde engeltjes, blijkens de slechte vormen in lateren tijd aangebracht. Op den top
van den Noordergevel staat een ijzeren staaf, in den volksmond als de degen van den
Spaanschen bevelhebber MONDRAGON bekend. In 1507 was de Noordhavenpoort
bestemd voor de gewapende mannen van „Sinte Jacops Ghilde, Sinte Liëvens Ghilde
ende huere onderghilden".
Evenals de Zuidhavenpoort werd een deel der Noordhavenpoort in 1666 ter
bewoning verhuurd voor f 60 's jaars.
Het Zuidelijk gebouw strekte, zooals reeds gezegd is, sedert 1655 tot woning
voor den stadsfabriek, eene betrekking die in dat jaar geschapen is. In 1914 diende
het gebouw eerst voor kazerne en vervolgens tot woning voor buitenlandsche vluchte
lingen, gevolgen van den toenmaligen oorlog. Daarna is het hersteld en in orde
gebracht voor den directeur der vlak nabijgelegen gasfabriek.
Vermeld moet nog worden, dat in den Franschen tijd onze poort heette „Porte
de Bergen". Sedert de laatste honderd jaren heeft het gebouw weinig of geen ver
anderingen meer ondergaan en nog altijd strekt een deel van den Noordelijken vleugel,
vroeger bestemd voor den portier, tot woning, hoewel de eischen die het tegenwoordig
geslacht aan een geschikte huisvesting stelt, hemelsbreed verschillen van de verlangens,
eenmaal op dit gebied gekoesterd door onze voorvaderen in vroeger eeuw.
Slot volgt.) P. D. DE VOS, ArchivarisZierikzee.
