MAANDBLAD VAN DEN BOND HEEMSCHUT
SECRETARIAAT: SINGEL 119, AMSTERDAM. - - TELEFOON 46586
4DE JAARGANG JANUARI 1927 No. 1
DE SPEELTOREN TE MONNIKENDAM.
Speeltorens schijnt het lot beschoren te zijn hun ouderdom in eenzaamheid te moeten
doorbrengen. Ware het niet dat het leutige speelwerk, het klokkengebeier,'t bazuin
geschal hen jong hield, het op tijd doen draaien van de ruitertjes hun volle aandacht
in beslag nam, voorwaar zij waren aan ouderdomsgebreken ten onder gegaan. Speel
torens hooren thuis in Noord-Holland, daar waar de wereldtoerist Holland on wood-
shoes gaat zien, in het Mekka der Yankees. Alkmaar's speeltoren was ééns een
kerkgebouw; nu voelt hij onder zich de balans trillen van 't kaaswegen en roodhoeden,
blauwhoeden, withoeden hollen op wat eens gewijde grond was Edam's speeltoren
staat zielig alleen. In Edam waren twee kerken; één was genoeg en toen hebben ze
die kleine maar afgebroken, 't Is dat de toren van de Gemeente was, anders was 't
eenvoudiger geweest die ook weg te nemen. Het puin van zulke bouwwerken leent
zich bijzonder goed voor wegverharding in de polders; die wegen zakken' altijd zoo,
vooral door de autobussen en melkbusauto's.
De speeltoren van Monnikendam heeft een eigenaardige geschiedenis* Eens was
hij de trots van een schoon kerkgebouw. Dit is zoo lang geleden dat er geen enkel
prentje van bewaard is gebleven. Toen werd hij zoo-maar-in-eens Raadhuistoren want
ter linkerzijde heraldisch rechts werd een Raadhuis gebouwd. Dat was heel
verstandig. Immers kerktorens staan west en vormen met schip en choor de heilige
linie; en toen dat heilige, dat gewijde eraf was, kon hij zoo mooi aan zijn nog vrije
noordelijke, zijde een raadhuis in de schaduw stellen. Het huwelijk van den ouden
toren met de stadsvrouwe is echter niet bestendig van duur gebleken. Zij woont nu
aan d'overzij, in een oud patriciërshuis waar de stoepleuning een slang is en het
raadhuis is allang weer afgebroken. De toren staat nu als zijn Edamsche broeder
zielig alleen. De westzijde ziet uit op de tramrails en fungeert als aanplakbord, de
noordkant paalt aan een soort fragmentengebouw, de oostkant ligt aan een verlaten
rommelhof en de zuidzijde heeft openbare werken dienstbaar gemaakt voor een openbaar
urinoir. Sic transit gloria mundi. De oude toren staat gebogen onder zooveel zorgen.
De spits neigt naar 't westen, de stormwind en de ondergaande zon tegemoet.
