EEN BEKOORLIJK PLEKJE. HET „VRIJTHOF'' (CAMPUS LIBER). erecht mag Maastricht trotsch zijn op het bezit van een plein waarvan men de weerga in ons land moeilijk of niet zal vinden. Bekoorlijk om zijne ligging, in het midden der stad was en is het Vrijthof het middelpunt van het volksleven. Bevallig om zijn regelmatigen vorm en aanleg en opmerkelijk om zijne uitgestrektheid, maar meer nog om zijn rijkdom aan geschied- en oudheidkundige herinneringen, is en blijft het „Vrijthof" een sieraad onzer stad. Men meene echter niet, dat genoemd plein oorspronkelijk het aanzien had, gelijk het zich thans vertoont. Men kan dat eenigermate opmaken uit de vergelijking der beide afbeeldingen waarvan onze bijdrage vergezeld gaat. Afbeelding No. 1 stelt ons het „Vrijthof" voor zooals het was omstreeks het midden der 16e eeuw, terwijl afbeelding No. 2 het ons doet zien gelijk het thans nog is. Vroeger kenmerkte het zich door de aanwezigheid van vooruitspringende hoeken, thans vormt het een regelmatig vierkant. Eertijds was het plein, dat geheel ommuurd was door vier met ijzeren hekken gesloten ingangen toegankelijk, thans is het een open terrein aan allé 'kanten voor het publiek genaakbaar. Toenmaals, namelijk in 1591, werden voor de St. Janskerk lindeboomen geplant en in het voorjaar van 1739 werden op het Vrijthof, drie rijen lindeboomen aangebracht, ter vervanging van die welke er toen diagonaals stonden, sinds 1591. De tegenwoordige beplanting dag- teekent van 1821. Thans een woord over de afleiding 'en; beteekenis van den naam „Vrijthof". Ik laat hier in het midden de vraag of het Vrijthof oorspronkelijk aan de gemeente, dan wel aan het kapittel van St. Servaas heeft toebehoord. Het is een feit, dat het Vrijthof dat sedert de 15e eeuw gestadig onder dien naam vooikomt, reeds in de 13e eeuw, alhoewel ommuurd, voor het_ publiek toegankelijk was. Vandaar de benaming van Vrijehof, of Vrijthof, in het Latijn „Campus diber". De voornoemde ringmuur verdween op het laatst der 17e eeuw en werd vervangen door eene andere omsluiting die in 1773 eenvivasten vorm kreeg. Het Vrijthof vormde weleer niet, zooals wij hierboven aanstipten,een vrij regelmatig vierkant. Dit werd eerst bereikt in 1821, door het afbreken van het St. Servaasgasthuis, gelegen aan de zuidzijde van het Vrijthof, ter plaatse, waar oudtijds de Paltz der Karolingische vorsten stond. Het Vrijthof verder is rijk aan historische herinneringen. Bij het vermaarde beleg o. a. van 1579 onder PARMA, of liever na "de inname der stad door de Spanjaarden, was het Vrijthof de plaats waar eene der laatste akten van dat bloedig drama werd afgespeeld. Daar sneuvelde MELCHIOR V. SCHWARTZENBERG, de gouverneur der stad, met honderden harer verdedigers. Van toen af hield allegewapend verzet op en de stad werd overgeleverd aan de willekeur der Spaansche soldaten. Nog willen wij gewagen van eenige wereldlijke en geestelijke gebouwen, die weleer op het Vrijthof prijkten. Op den noord-oostelijken hoek van het Vrijthof stond tegenover de Groote Staat het Luiksche Perron, het vrijheids-embleem van Luik. Het bestond uit eene kolom in hardsteen opgetrokken, rustende op een ronden voet, door vier liggende leeuwen gesteund, bekroond door een pijnappel en gedekt door een kruis. Dat perron zou hier opgericht zijn omstreeks 1292 en werd door de Franschen in 1795 verwijderd. Nabij het Perron lag het schavot'waar eeuwenlang de terechtstellingen plaats hadden. Daar werd in 1408 onthoofd en gevierendeeld de burgemeester van Luik, JACQUET BadUT, die een werkzaam aandeel had gehad „in den opstand der

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1925 | | pagina 5