Amsterdam
Verantwoorde stadsvernieuwing
Westelijke Tuinsteden
Voor gevaren gevelreiniging veel
aandacht in de pers
Succesvol actievoeren in Amsterdam
In maart 2010 is door samenvoeging van Osdorp, Slotervaart en Geu-
zenveld-Slotermeer stadsdeel Nieuw-West ontstaan. In het stadsdeel
liggen de cultuurhistorisch zeer waardevolle Westelijke Tuinsteden.
Dit naoorlogse gebied wordt sinds eind jaren negentig vernieuwd. Op
veel plekken gaat dit ten koste van het tuinstedelijke karakter. Ook is
al een aantal monumentwaardige gebouwen gesneuveld. Heemschut
is sinds eind 2007 betrokken bij de acties voor behoud van erfgoed
in het gebied. Na de sloop in 2008 van de Pius-X kerk is besloten om
samenwerking aan te gaan met het Cuypersgenootsehap en ProWest,
om zo één sterk erfgoedfront te kunnen vormen en gezamenlijk actie
te voeren. Er werd onder andere ingesproken op vernieuwingsplannen,
aangedrongen op het aanwijzen van gemeentelijke monumenten en het
behoud van karakteristieke gebouwen en gebieden als de Lucasschool
in Osdorp en de Bakemabuurt in Geuzenveld. Bovendien werd er gepro
testeerd tegen aantasting van de Sloterplas en haar oevers. Langzaam
maar zeker begint ons werk effect te hebben. De eerste monumenten
zijn aangewezen en erfgoed staat hoog op de agenda van het nieuwe
stadsdeel. Er is met enige regelmaat overleg met ambtenaren en een
zeer goed contact met de raad. Toch zijn er ook nog steeds veel bedrei
gingen. De toekomst van een aantal zeer waardevolle gebouwen en
gebieden is nog onzeker en de druk op de tuinstedelijke verkaveling is,
ondanks de crisis op de woningmarkt, nog steeds groot.
Heemschut maakt zich al langere tijd zorgen over de gevolgen van
gevelreiniging en vaak bijbehorende behandelingen als het integraal
vervangen van voegwerk en hydrofoberen. Zichtbaar is dat deze
behandelingen grote technische en visuele schade aanrichten aan
oude gevels. Bij monumenten is het vergunningplichtig, maar niet
beschermde panden kunnen zonder vergunning worden aangepakt.
De gevolgen hiervan zijn zichtbaar, vooral in de 19£-eeuwse ring van
Amsterdam. In populaire wijken als Westerpark worden veel panden
gesplitst. Om de woningen beter te verkopen reinigt men vaak de gevel.
Zo holt de conditie van deze wijken achteruit en wordt het aanzicht van
gevelwanden aangetast. Heemschut heeft in de laatste maanden van
2010 in de pers en bij de stadsdelen en centrale stad veel aandacht voor
deze problematiek gevraagd en gekregen. Onder andere dringen we aan
op een betere voorlichting over de risico's en het vergunning plichtig
maken ook bij niet beschermde panden.
De sloopdreiging voor de panden aan de Wijttenbachstraat is
voorkomen. Het blok met de nummers 37-55 van architect J.L.M.
van Gorkum vormt een karakteristieke entree van de van oorsprong
19£-eeuwse Dapperbuurt. In de buurt zijn eerder al lelijke nieuwbouw-
blokken verschenen. Inmiddels is de strijd beslecht ten gunste van
behoud en renovatie, vooral dankzij het raadsadres van Heemschut.
De Christus Koningkerk van architect Nolens aan de James Wattstraat in de
Watergraafsmeer is een mooi voorbeeld van wederopbouwarehitectuur. De
kerk is kort na WO II gebouwd met de gelofte van 'Nooit meer oorlog', een
Votief-kerk. Nadat de kerk buiten gebruik gesteld was, heeft de RK kerk het
gebouw verkocht aan woningbouwcorporatie IJmere en dreigde sloop ten
gunste van woningbouw. Deze sloop is mede dankzij actie van Heemschut
afgewend en volgt nu herbestemming. Heemschut volgt het verdere proces.
Ook heeft de commissie jaren met succes gevochten voor behoud van
Raamsteeg 6. Stadsherstel gaat het pandje restaureren. Andere vervallen
panden in de binnenstad worden mogelijk mede dankzij de eerdere inventa
risatie van Heemschut op de korte termijn aangepakt.
Tenslotte worden twaalf, door Heemschut in samenwerking met onder
andere het toenmalige stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer, geselecteerde
panden uit de wederopbouwperiode op korte termijn definitief gemeentelijk
monument.
Beschermingsactiviteiten
Monumentenbeleid in Noord
Pleidooi om ook in stadsdeel Noord,
dat jarenlang amper oog heeft gehad
voor haar erfgoed, goed monumen
tenbeleid te ontwikkelen. Er moet
een lijst van gemeentelijke monu
menten komen. Ook bepleiten we
hergebruik van oude, monumentale
gebouwen en industrieel erfgoed.
Actie: net na gemeenteraadsver
kiezingen brief aan alle politieke
partijen en gesprekken met nieuw
stadsdeelbestuur.
Nota hoogbouw
Reactie op de Nota Hoogbouw 2040
centrale stad. Er moet totaalvisie
komen op verantwoorde hoogbouw,
waaraan nieuwe plannen getoetst
kunnen worden.
Sloop interieur
Eerste Constantijn Huygensstraat
108. Corporatie heeft weinig oog
voor interieur bij verbouwingsplan.
Brief naar stadsdeel. Corporatie zal
meer respect tonen.
Behoud (delen) Nicolaascomplex
Nicolaas Lyceum met Convict met
sloop bedreigd in kader plannen
Zuidas. Heemschut bepleit inpassing
complex in Zuidas. Brief geschreven
en onderhoud met wethouder cen
trale stad en projectbureau Zuidas.
Een monumentenaanvraag is in de
maak.
Hogesluisbrug Amstel
Tijdens de renovatie van deze unieke
brug dreigde even vervanging door
moderne brug, omdat kosten recon
structie te hoog zouden uitvallen.
Heemschut en andere organisaties
stuurden raadsadres en stelden
oprichting steunfonds voor met
Nederlandse Bank en Amstel Hotel.
Dreiging afgewend.
Monumentenaanvraag
Rokin 88-90. Heemschut deed
monumentenaanvraag voor de
panden Rokin 88-90 van vroegere
firma Bonebakker. Architect Jan Kuyt
verbouwde deze van oorsprong 17e-
eeuwse panden. In jaren vijftig werd
door Bonebakker een bijzondere pui
aangebracht. Stand van zaken: pui is
gesloopt.
Binnengasthuisterrein
De strijd, samen met het Cuypers
genootsehap, om behoud van twee
rijksmonumenten op het Binnen
gasthuisterrein gaat nog altijd door.
De Universiteit van Amsterdam wil
de voormalige Chirurgische Kliniek
slopen en het Zusterhuis ingrij
pend verbouwen voor de bouw van
een nieuwe bibliotheek voor de
Faculteit Geesteswetenschappen.
Het stadsdeel heeft een onzorgvul
dige afweging gemaakt tussen het
belang van de universiteit en het
18 Heemschut Jaarverslag 2010
