Campagne wederopbouw
'Heemschut-lijst met juweeltjes van
naoorlogse bouw'
Bescherming
'Modernisering Monumenten
zorg' (MoMo)
Heemschut komt met een eigen lijst van waardevolle objecten uit
de Wederopbouwperiode. Deze Heemschut-lijst is een reactie en
vormt feitelijk een aanvulling op de aanwijzing van 100 nieuwe rijks
monumenten door minister Plasterk in oktober 2007.
De aanwijzing is een uitvloeisel van de Tijdelijke Beleidsmaatregel Monu
menten, die op 1 juli 2007 opnieuw met een jaar werd verlengd. 'Een doekje
voor het bloeden', zo noemde Heemschut directeur Karei Loeff de aanwij
zing van de top 100 door de RACM. 'Die lijst betreft slechts 100 objecten,
die ook nog eens 50 jaar oud moeten zijn. Dat betekent veel Delftse
Sehool-architectuur, maar de gebouwen die werkelijk onder druk staan
vallen buiten de boot.' Onder de voorwaarden voor aanwijzing staat dat
de gebouwen die nu rijksmonument worden geen achterstallig onderhoud
mogen hebben en verzekerd moeten zijn van een goed toekomstperspectief.
'De selectie is dus niet op zuiver inhoudelijke gronden uitgevoerd, maar
richt zich ook naar de financiële wensen van de minister.' Juist de gebouwen
die nu in de gevarenzone verkeren wegens achterstallig onderhoud,
waarvoor nog geen zinvolle nieuwe bestemming is gevonden of waarvoor
sloop en nieuwbouw dreigt, vallen bijna stelselmatig buiten de boot voor
plaatsing op de rijkslijst.
Het bestuur van Heemschut heeft de provinciale commissies gevraagd om
de juweeltjes van naoorlogse bouw in de eigen omgeving op een aanvul
lende Heemschut-lijst te plaatsen. Ook is de grens niet getrokken bij 1958,
maar bij 1965. Heemschut hoopt met de eigen lijst de beperkte keuze te
verbreden en zo een bijdrage te leveren aan de discussie over het monu-
mentenbestel, die eind 2007 van start is gegaan.
De alternatieve lijst van Heemschut zal in de eerste helft van 2008 worden
gepresenteerd.
's Middags verzorgde prof. dr. Marieke Kuipers,
werkzaam bij de RACM en een van de samen
stellers van de lijst met 100 Wederopbouwmo-
numenten, een boeiende lezing over de waarde
van Wederopbouwarchitectuur. Aansluitend
werd gediscussieerd over het beschermingsbe-
leid van de RACM en van de landelijke politiek.
Architectuurhistoricus Leon van Meijel gaf ver
volgens zijn bevindingen over de eerste opzet
van de lijsten van wederopbouwarchitectuur,
die door de verschillende provinciale com
missies waren samengesteld. Na het vast
stellen van gezamenlijke aandachtspunten
en voorlopige conclusies, die in het Pamflet
Wederopbouw worden meegenomen, werd
de middag besloten met een borrel in de
sfeervolle kelder van het stadhuis.
In 1991 werd in het 'Plan van actie' van de
Bond Heemschut gepleit voor een wijziging
van de monumentenbeschermingsstrategie:
van statisch naar dynamisch;
van defensief naar offensief;
van objectgericht naar gebiedsgericht;
van sectoraal naar integraal;
van reactief naar pro-actief.
Door de in 1999 vastgestelde Rijksnota 'Belve
dere', beleidsnota inzake de relatie tussen cul
tuurhistorie en de ruimtelijke inrichting, kwam
de door Heemschut voorgestane beschermings
strategie in een stroomversnelling. Belvedere is
echter beleidskundig en niet rechtskundig van
aard. Heemschut wees de opstellers van deze
nota op dit tekort. Om redenen van politieke
opportuniteit werd evenwel besloten niet tot
jurificering van het Belvedere-beleid over te
gaan. Historisch-geografische en stedebouw-
kundige monumentenzorg moest het doen met
een 'goed voorbeeld doet goed volgen' beleid.
Op 19 december 2007 kondigde de Minister van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap echter de
officiële start aan van het project 'Modernise
ring Monumentenzorg' (MoMo), als sluitsteen
van het Belvedere-project en met de juridische
verankering van het Belvedere-beleid als doel.
De komende jaren zal deze verankering zijn
beslag moeten krijgen in een nieuwe monumen
tenwet en in herziening van overige ruimtelijk
relevante wet- en regelgeving. Naar verwach
ting zal dus meer cultuurhistorisch waardevol
vastgoed in Nederland doeltreffende bescher
ming kunnen krijgen. Na de 'communalisering'
(naar de gemeenten) sinds 1989 dient zich nu de
'planologisering' en 'verheemschutting' van de
Nederlandse monumentenzorg aan. En dat zal de
historische schoonheid van Nederland ten goede
komen.
Joseeph van der Haagen,
Directeur bescherming
Jaarverslag 2007 Heemschut 5
