Nieuwe koers Heemschut
'Voorhoede, platform, verbeelden en beweging'
Kaderdag 2007
Tijdens de Algemene Vergadering van Leden op 12 mei 2007
presenteerden voorzitter Harm Bruins Slot en algemeen
directeur a.i. Karei Loeff de nieuwe koers van de Bond Heemschut.
Heemschut werd opgericht in 1911 en is daarmee de oudste particuliere
vereniging voor bescherming van cultuurmonumenten. De vereniging
telt 7581 leden (stand per 31 december 2007). Een aantal fundamentele
vraagstukken vormde de aanleiding voor de nieuwe koers van de vereniging.
Intern speelde de afname van het aantal leden een rol, evenals de bestuurs
structuur en de relatie tussen centrale en decentrale taken. Aspecten als
een toenemende vergrijzing, de financiële positie van de vereniging en de
beperkte zichtbaarheid van Heemschut zijn als aandachtspunten meege
nomen in de plannen.
De zoektocht naar verandering bij Heemschut stond niet op zichzelf. In
2006 werd ook bij de landelijke overheid gefuseerd: de RACM ontstond uit
de samenvoeging van de ROB (Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek)
en de RDMZ (Rijksdienst voor de Monumentenzorg), en de stichting NCM
(Nationaal Contact Monumenten) moest node fuseren met andere stich
tingen tot de nieuwe koepel Erfgoed Nederland. In meerdere opzichten is
het daarom goed om te trachten de positie van Heemschut te herijken.
Heemschut-voorzitter Harm Bruins Slot zette in 2006 de toon met de
zoektocht naar een breder draagvlak en meer binding voor cultuurhistorie.
Vanuit de Stichting Mooi Nederland werd het veld verkend en geconsta
teerd dat er sprake is van een sterk versnipperd monumentenveld, met
talloze deelbelangen. De conclusie was dat de burger wel degelijk geïnteres
seerd is in cultureel erfgoed en het behoud ervan, maar vooral vanuit lokale
betrokkenheid.
Aandachtspunten
Het beleidsplan van Heemschut, dat loopt tot 2008, vraagt aandacht voor
nieuwe inhoudelijke aandachtspunten. Het waarschuwt voor de bedreigde
positie, maar biedt ook veel goede voornemens. Duidelijk gesteld moet
worden dat, met de financiële middelen die Heemschut ten dienste staan, er
beperkingen zijn in het realiseren van de doelstellingen. Ook het ontbreken
van een samenhangend beleid tussen koers, beleid en middelen speelt de
vereniging parten.
In de zoektocht naar de nieuwe koers voerde Karei Loeff het afgelopen
jaar gesprekken met leden, provinciale commissies, het bestuur en het
monumentenveld. De vraagstelling was bewust heel open. Vragen als 'zou
Heemschut anno 2007 nog worden opgericht?' en 'is er wel toekomst voor
Heemschut?' werden bewust gesteld. Uit de gesprekken kwamen interes
sante conclusies naar voren. Zowel vanuit het monumentenveld als vanuit
de actieve leden werden nut en noodzaak van Heemschut bevestigd. Dat er
wat moest veranderen werd ook duidelijk, maar de koers om dat te bewerk
stelligen zou een geleidelijke moeten zijn.
Met de analyse van het veld werd door het dagelijks bestuur een intensieve
brainstorm ingegaan. De uitkomst was een aan het algemeen bestuur en
de Algemene Vergadering van Leden voor te leggen nieuwe koers, die kan
rekenen op steun van de leden.
In de toekomstvisie staat een aantal wensbeelden centraal, die voor de naar
buiten gerichte organisatie te vatten zijn in de steekwoorden: voorhoede,
platform, verbeelden en beweging. Voor de interne organisatie gelden de
begrippen 'Lean and Mean' en 'financieel gezond'. Vanuit deze visie zullen
bestuur en directie de vereniging met nieuw elan naar de toekomst leiden.
Hiertoe is het Stappenplan 2009-2011 opgesteld, dat de leidraad vormt voor
verder onderzoek naar de veranderingen binnen de vereniging.
Heemschut organiseert elk jaar een bijeen
komst voor haar actieve leden: de Kaderdag.
Van de ruim 150 vrijwilligers was ruim een
derde op 23 oktober 2007 naar Culemborg
gekomen om zich in het oude stadhuis te laten
informeren en te discussiëren over diverse
landelijke ontwikkelingen. Na een uiteenzetting
over de visie en nieuwe koers van Heemschut
volgde een discussie over het beleid van Heem
schut en het college van technisch adviseurs.
Deze discussie spitste zich toe op de vraag hoe
Heemschut nog beter meldingen van bedrei
gingen kan oppakken en hoe het werk van de
technisch adviseurs zich verhoudt tot dat van de
overige provinciale commissieleden.
Tijdens de lunch kon op eigen gelegenheid een
stadswandeling worden gemaakt door het his
torische centrum van Culemborg, dat voor velen
een ontdekking bleek.
4 Heemschut Jaarverslag 2007