3. BESCHERMING
'Geen goede monumentenzorg zonder goede ruimtelijke ordening'
Algemeen beleid
De Nederlandse monumentenzorg ontwikkelde zich
sinds ca. 1990 van (stede)bouwkundige monumen
tenzorg als doel op zichzelf naar planologische
monumentenzorg als middel voor de ruimtelijke
kwaliteitsopgave (Vierde Nota over de Ruimtelijke
Ordening). De Rijksnota Belvedere concretiseerde
vervolgens het beleid inzake de cultuurhistorische
component van deze ruimtelijke kwaliteitsopgave.
Deze ontwikkeling past in de doelstelling en visie
van Heemschut: het beschermen van de historische
schoonheid en van het ruimtelijk-historische karakter
van Nederland. Ook de Rijksnota Ruimte accentueert
ontwikkelings-planologisch de borging van cultuur
historisch waardevolle objecten, structuren en patronen
in de ruimtelijke planning en ordening. Het beleidsplan
van Heemschut benadrukt de belvedere-visie: gebieds
gericht, pro-actief en projectmatig opereren.
Aan deze Belvedere-visie werd binnen Heemschut
de afgelopen jaren bekendheid gegeven door middel
van kadercursussen, documentatiemappen, Belve
dere nieuwsbrochures, publiciteit in het tijdschrift
Heemschut, publieksevenementen, uiteenzettingen
tijdens de vergaderingen van de provinciale com
missies en van de technisch adviseurs en op de
Kaderdag te Amersfoort. De doorwerking is nu
decentraal projectgewijs en speerpuntgewijs aan de
orde. Conform de aanpak in het beleidsplan is in
2004 bij de Rijksdienst voor de Monumentenzorg
(RDMZ) geïnformeerd welke projecten er aanko
men. Eén groot project waar de RDMZ mee aan de
slag gaat is het Monumenten Inventarisatie Pro
ject (MIP) voor gebieden. Het MIP heeft behalve
inventarisatie van objecten van jongere bouwkunst,
in 1995 ook een inventarisatie opgeleverd van
600 gebieden en complexen van cultuurhistorisch
belang. Deze inventarisatie wordt nu opgepakt: er
vindt een selectie plaats van 150 gebieden, die wor
den voorgedragen voor rijksbescherming als (rijks)
beschermd stads- of dorpsgezicht. Definitieve plaat
sing zal enkele jaren duren. De overige gebieden
krijgen van het Rijk geen bescherming. Een belang
rijke taak voor Heemschut is om te bevorderen
dat zo veel mogelijk van die 450 overige gebieden
gemeentelijke bescherming gaan krijgen.
Met instemming van het college van technisch advi
seurs is aan de provinciale commissies het voorstel
gedaan als speerpunt van het beschermingsbeleid
per provincie te kiezen voor een aantal geïnventari
seerde gebieden, alsook voor één Belvedere-gebied
per provincie.
Toezending van gebiedslijsten, documentatie en
mondelinge toelichtingen hebben per provincie
plaatsgevonden, de gebiedsselectie per provincie
nog niet. De provinciale commissies worden geacht
te kunnen inschatten voor welke te beschermen
gebieden gerichte acties van Heemschut haalbaar
zijn én positieve publiciteit kunnen opleveren.
Eén voorstel, zoals bedoeld in het beleidsplan, werd
voorgelegd aan het dagelijks bestuur. Dit project zal
enkele jaren lopen. In een themanummer van het
tijdschrift, december 2005, met bijbehorende publi
citeit en bekendmaking aan gemeentebestuurders,
werd het project uiteengezet.
Heemschut beoogt hiermee, naast de cultuurhis
torische waardevolle objectbescherming, cultuur
historische waardevolle gebiedsbescherming te
bevorderen door middel van het instrument van het
(gemeentelijke) beschermde stads- of dorpsgezicht
of het instrumentarium van beschermende bestem
mingsplannen.
Juridische zaken
Procedures
De afgelopen periode werden de volgende procedu
res gevoerd:
- Oosterbeek: monumentwijzigingsvergunning
voor een aanbouw aan Villa Hartenstein. Beroep
Rechtbank Arnhem verloren.
- Deventer: sloopvergunning voor een pand bin
nen het beschermde stadsgezicht. Beroep Recht
bank Zwolle verloren.
- Groningen: monumentwijzigingsvergunning
voor herinrichting van het voorplein van het
stationsgebouw. Beroep Rechtbank Groningen
verloren.
- Warmond: bouwvergunning voor grootscha
lige nieuwbouw op de grens van toekomstig
beschermd dorpsgezicht. Schorsingsverzoek
Rechtbank Den Haag afgewezen. Bodemproce
dure verloren
- Borger: kapvergunning voor monumentale
bomenrij in historisch-geografisch waarde
vol gebied. Beroep Rechtbank Assen nog niet
behandeld.
9
