1Algemeen beschouwend beschermingskader
De Bond Heemschut beoogt door planologische en
juridische acties het behoud van het cultuurhistorisch
waardevol erfgoed in Nederland te bewerkstelligen.
De strategie die Heemschut voorstaat is niet statisch
maar dynamisch, zoals beschreven in de Rijksnota
Belvedere: behoud door ruimtelijke ontwikkeling.
Heemschut zet zich in voor behoud van cultuur
historisch waardevolle zaken, zoals historische steden
en dorpen, bebouwing in het buitengebied en
landschappen (Belvedere). Deze beschermingstaak,
die Heemschut sinds 1911 als streven heeft en
uitermate kennis- en arbeidsintensief is, gaat thans
het operationele vermogen van Heemschut te boven.
Heemschut beperkt zich daarom noodgedwongen tot
de belangrijkste knelpunten.
Het product is pleitbezorging, dienstverlening en het
uitdragen van de Heemschut gedachte: alle uitingen
van cultuurhistorie in de ruimste zin van het woord
verdienen bescherming en een prominente plaats in
de planning en ruimtelijke ordening. ^Ruimtelijke
archiefstukken9 zijn van een zodanig algemeen belang
dat het te rechtvaardigen is om ze als uitgangspunten
voor planning te gebruiken. Wanneer we deze basis
filosofie over de ruimtelijke ordening als uitgangspunt
nemen, dient Heemschut naar vermogen bewakend
en verdedigend actief te zijn. Dit moet resulteren in
geconditioneerde beheersing van het dynamisch
proces in de ruimtelijke ordening. De historische en
landschappelijke schoonheid van Nederland is te
waardevol en te weerloos om het over te laten aan het
vrije spel der maatschappelijke krachten. Gelukkig zijn
er de laatste jaren instrumenten als de Belvedere-nota
die een betere balans proberen te bewerkstelligen.
Sinds de ingevoerde provinciale decentralisatie in het
begin van de jaren negentig is de huidige directeur
bescherming op alle mogelijke manieren betrokken
bij het provinciale beschermingswerk. Hiertoe
bezoekt hij als kennismakelaar, aanjager, regisseur of
probleemoplosser de vergaderingen van de provinciale
commissies. De provinciale projecten en de plaatselijke
probleemgevallen worden echter decentraal namens
de Bond behandeld.
Juridische zaken zijn niet gedecentraliseerd. De
Bond Heemschut is steeds de belanghebbende en
ontvankelijke rechtspersoon die bezwaar- en
beroepsprocedures op alle niveaus kan voeren.
De directeur bescherming stelt zich als coördinator
zodanig op dat de landelijke voorzitter op de algemene
vergadering van leden altijd verantwoording kan
afleggen voor alle decentraal in naam van de Bond
Heemschut ondernomen beschermingsacties. Indien
hij het tegendeel vermoedt volgt centrale interventie.
Dit systeem werkt uitstekend.
De provinciale commissies, beleidsuitvoerende
organen, bevorderen en bepleiten nog te weinig op
provinciaal- en lokaal niveau de Belvedere-filosofie:
cultuurhistorie als sturend en ordenend principe in de
ruimtelijke ordening. De aanvankelijke hoop en
verwachting dat dit zou kunnen gebeuren, mede in
samenwerking met de provinciale monumenten
steunpunten, is niet geheel bewaarheid. Er doen zich
echter wel hier en daar ontwikkelingen voor, waarbij
samen met het provinciale erfgoedhuis de bescherming
van het cultuurlandschap ter hand wordt genomen.
De planologische monumentenzorg is naast de
(stede)bouwkundige monumentenzorg een
noodzakelijk werkterrein voor de Bond Heemschut.
Naar personele en vakdisciplinaire versterking wordt
de komende jaren gestreefd.
Van de provinciale beschermingsacties wordt steeds in
het tijdschrift, in de nieuwsbrieven en op de website
van Heemschut melding gemaakt en uiteraard ook in
dit jaarverslag.
De website www.heemschut.nl, voor intern en extern
gebruik, wordt de komende tijd vervolmaakt met naast
de vaste onderdelen ook tussentijdse berichten en
mededelingen.
3
