gewenste renovatie/nieuwbouw royaal over de brug
komt. Gevolg van dit alles is dat de acties van
Heemschut zich noodgedwongen beperken tot
onderdelen als behoud van de bouwmassa met neo-
Renaissance-achtige gevel aan de Wilhelminastraat,
de 45 m hoge schoorsteen en het nabijgelegen
ketelhuis. Heemschut heeft ondermeer zitting in de
werkgroep Schoorsteun, die zich over de schoorsteen
heeft ontfermd. Er is hoop op een goede afloop. De
gevel aan de Wilhelminastraat kan, zij het in
omstreden vorm, behouden blijven door inpassing in
een woningbouwplan van de woningbouwvereniging.
De al eerder veilig gestelde, uit 1912 daterende
spoelerij van de fabriek (een van de eerste
toepassingen van betonskeletbouw in Nederland)
krijgt een nieuwe bestemming als gemeentehuis. De
gelijktijdig gevoerde actie tot behoud van de fabrieks-
delen met de karakteristieke sheddaken lijkt verloren.
De eerste kaalslag is een feit. Heemschut heeft ook
zorgen over de toekomstige bebouwing van de
vrijkomende terreingedeelten met kantoorvilla's, die
een finacieringsbron zijn voor het Tricotproject. In
hoeverre is dit een nieuwe aanslag op het industrieel
verleden? Wat blijft herkenbaar, wat niet, in hoeverre
wordt de belevingswaarde van de te handhaven onder
delen aangetast? Waakzaamheid blijft geboden. Het
enthousiasme waarmee 1995 werd afgesloten is,
ondanks waardering voor het behoudsstreven van de
gemeente, in 1996 licht getemperd.
Zevenaar, Centrumplan
Zevenaar heeft een bestemmingsplan voor het
centrum in de inspraak gebracht, dat het belangrijkste
deel van de historische kern omvat. De gemeente is na
de oorlog, waarin nogal wat werd verwoest, weinig
zorgvuldig omgesprongen met de historische
structuur en met menig oud gebouw. Toch is er nog
heel wat over waarin het oude Zevenaar kan worden
herkend. Daarin wordt nu echter opnieuw duchtig het
mes gezet. Het plan bevat opmerkelijke vondsten om
de schijn te introduceren van een monumentenbeleid,
waarvan echter de beschermende werking te allen
tijde, zonder probleem en vooral zonder moeilijke
ruimtelijke-ordening-procedures terzijde kan worden
geschoven. Het kent namelijk geen andere bescherming
dan door de eis van een sloopvergunning, die op
onduidelijke wijze is gekoppeld aan de bevindingen
van een beeldkwaliteitsplan, dat uiteraard los van de
procedures van het bestemmingsplan door de raad kan
worden vastgesteld, gewijzigd en beëindigd.
Heemschut heeft zich in de inspraak gemengd.
Zutphen, Bourgonje toren
In Zutphen heeft Heemschut zich beziggehouden met
de Bourgonje toren, een geschutstoren van rond 1450,
waarop omstreeks 1780 een koepel is gebouwd voor
de bekende natuurhistoricus ds. F. Martinet, wiens
lang verdwenen huis nabij de stadsmuur stond. Bij de
bevrijding werden de belendende percelen verwoest,
maar de toren en de aansluitende stadsmuur konden
worden gerestaureerd, waarna het karakteristieke
ensemble vrij zichtbaar was omdat het voorterrein
vanaf de Waterstraat on bebouwd bleef. Thans zijn
er concrete plannen om met een bouwblok langs de
Waterstraat'deze open ruimte te bebouwen op grond
van een bestemmingsplan uit 1979. Op de ruimte
tussen de achtertuinen van deze te bouwen huizen en
de stadsmuur met toren zal een architectenbureau, dat
tot nu toe in de toren een, te krap, onderkomen heeft,
een lang en transparant gehouden gebouw realiseren,
waarbij de toren als expositieruimte zal worden
betrokken. Heemschut heeft haar aanvankelijke
bedenkingen tegen het plan laten varen. Een
belangrijke overweging is daarbij geweest dat de toren
met expositieruimte en ook de koepel óp de toren
tijdens kantooruren toegankelijk is voor bezoekers.
Een ander postitief punt is dat het architectenbureau
dit gemeentebezit in beheer en onderhoud zal
houden: een waarborg voor instandhouding.
Zutphen, Bronsbergen
De strijd om het behoud van het rivierduinen
landschap ten zuiden van Zutphen, Bronsbergen, is
nog niet ten einde. Een horeca-ondernemer uit die
plaats is voornemens, in samenwerking met de
gemeente Zutphen, om bij de beide plassen die
ontstaan zijn door zandwinning, een grootschalig
bungalowproject te laten verrijzen, bestemd voor
kortverblijffecreatie. Bewoners van de Zuidwijken
protesteren hiertegen: zij zien hun uitloopgebied
verdwijnen en het natuur- en cultuurlandschap te
gronde gaan. Heemschut strijdt mee voor het behoud
van dit ongeschonden én waardevolle gebied, samen
met Natuurmonumenten en vele andere instanties, en
heeft ook in het kader van de beroepsprocedures haar
stem laten horen.
Activiteiten
De relaties met de provincie Gelderland, diverse
historische verenigingen, het Nationaal Contact
Monumenten, gemeenten en andere overheden als
polderdistricten werden op uiteenlopende wijzen
onderhouden. Voordrachten, met uitleg over het werk
van Heemschut, werden ondermeer gegeven bij de
Historische Kring Bemmel en in het gemeentehuis te
Groesbeek.
De leden van de Provinciale Staten van Gelderland
werden aangesproken op het nieuwe provinciale
subsidiebeleid. De voorgenomen bezuinigingen
hebben vooral betrekking op minder subsidie voor
onderhoud aan monumenten, eens speerpunt van
beleid. Immers, goed onderhoud voorkomt dure
restauraties in de toekomst.
Onze voorzitter, mr. W.W. Hopperus Buma, kreeg op
de Algemene Vergadering van Leden te Soestduinen
uit handen van Heemschutvoorzitter J. Franssen de
Ton Koot-penning uitgereikt. Vele jaren was hij actief
lid van de Bond, 21 jaar als lid van het algemeen bestuur,
waarvan 10 jaar lid van het dagelijks bestuur, naast het
voorzitterschap van de provinciale commissie.
26
