westtoren met gedrukt spitsbogige galmgaten en een
achtkantige spits dateert nog uit het midden der 13e
eeuw, dus nog van vóór 1281, toen, zoals reeds gemeld,
de parochie werd afgescheiden van die van Schin op
Geul. Het 14e eeuwse schip is driebeukig en drie tra
veen diep, waarbij in de 15e eeuw de tweede travee de
kruising met een dwarspand is geworden. In 1891 en
1904 werden o.l.v. Dr Cuypers de verlenging van de
beuk, een uitlegging van het dwarspand en een nieuw
koor gebouwd. Dit laatste verving een zeer fraai XVe
eeuws koor. De kapellen ter weerszijde van de toren
dateren eveneens uit die tijd. Uit de 16e eeuw zijn nog
aanwezig een Marianum (hout), een bewening van
Christus (schilderij) en van 1600 een muurschilde
ring in een spaarveld boven een noordelijke scheiboog,
voorstellende de H. Drieëenheid.
Verder is ook opmerkenswaard, dat de Staten-Generaal
in de door hen bezette gebieden in 1680 het simulta-
neum instelden. Tot in de 19e eeuw werden de kerken
aldaar des Zondags dus om beurten gebruikt door Ka
tholieken en Protestanten.
Wat de overige historische gebouwen betreft, bezit Val
kenburg behalve Den Halder nog enkele andere 17e
eeuwse huizen, zoals huis „de Guasco", hotel de 1'Empe-
reur in de Grote Straat en in 't voorstadje St Pieter, aan
de Gosewijnstraat, de „Spaanse leenhof" (thans Biblio
theek), aldaar gebouwd na de verdeling des lands in
1661. St Pieter behoorde toen tot het Spaanse Schin op
Geul. Aan de tuinzijde heeft dit huis een fraaie in- en
uitgezwenkte topgevel met voluten en twee horizontale
lijsten.
Laat ons thans de „provincie" ingaan en een bezoek
brengen aan de vele zich aldaar bevindende historische
monumenten.
76
