Toen de Limburgse dynastie in 1283 uitstierf en de her
tog van Brabant de overwinnaar werd in de daarop vol
gende erfopvolgingsstrijd (slag bij Woeringen in 1288)
verwisselde 's Hertogenrade ook van heer. Daarmede
werd het een der Brabantse landen „van Overmaze".
Brabant's drang naar het Oosten was begonnen met de
belening met Maastricht in 1202/4. Men had zich toen
als doel gesteld de van ouds zo belangrijke handelswegen
tussen Maas en Rijn in handen te krijgen. Het in Woe
ringen behaalde succes was echter niet het eerste in deze
richting. Reeds bij de vrede van Roermond in 1244 had
den de Brabanters een belangrijke winst geboekt. Toen
betrof het het graafschap Daelhem en de heerlijkheid
Heerlen, over welke laatste de weg Maastricht-Keulen
liep. Daelhem was ook een bergslot, in 1076 gebouwd
door Hermann II, paltzgraaf van de Rijn. De plaats had
men weer zeer goed gekozen, op de hoge, tussen de
samenvloeiing van de Berwinne en de Bolland naar
voren komende uitloper van het plateau van Trembleur.
De achterzijde van de driehoek werd op de gebruikelijke
wijze verdedigd door een droge gracht met schildmuur.
Evenals te Limburg verrees ook het stadje op de berg
en wel rechts van de steil stijgende weg. Links daarvan
liggen kapel en burcht. Hoewel van deze laatste niet
veel over is, is het gezicht uit het dal der Berwinne nog
steeds indrukwekkend en romantisch.
Met Limburg was Daelhem ook oorspronkelijk afhan
kelijk van de graven van Luxemburg. Deze laatsten had
den een bestuurscentrum te 's Gravenvoeren. Dit werd
door de paltzgraven van de Rijn overgebracht naar hun
nieuwe stichting. Hier regeerden voortaan de graven
van Hochstade, die Daelhem tot hoofdstad maakten van
een nieuw graafschap. In het tegenwoordige Zuid Lim
burg behoorden hiertoe Noorbeek en Oost, alsmede de
heerlijkheden Mheer en Cadier (zie hoofdstuk X). Ge
melde familie, welke behoorde tot het huis Ahr, voerde
met de tak Wyckrade ook het bewind over het uitge
strekte allodium Heerlen (zie hoofdstuk VIII). Een aan
tal feodale oorlogen leidden in 1244 tenslotte tot de
62
