len verbonden zijn; en Bemelen met kerk uit 1845.
Het basiliekje van Hoensbroek heeft bij de restauratie
van 1909 de oorspronkelijke vensters in de middenbeuk
weer teruggekregen. Het was lang een z.g. pseudobasi-
liek geweest, d.w.z. de drie beuken onder één zadeldak.
Originele kerken uit latere perioden zijn er in Zuid Lim
burg niet veel. Geslaagde herbouw in gothische stijl vin
den we te Meerssen (reeds besproken), Noorbeek,
Eckelrade, St Geertruid, Wynandsrade en Eijgelshoven.
Dat men in die periode nog voortging geheel effen vier
kante torens te bouwen, blijkt uit de voorbeelden te
Margraten en Eckelrade. De uit 1514 daterende brede
westtoren te Oirsbeek munt uit door de uitwendige ver
siering met brede mergelbanden.
Behalve van de kloosterkerken te Rolduc en Houthem,
welke in hfdst. VII behandeld worden, willen we van
die van vóór de nieuwe tijd verder alleen nog bijzon
dere melding maken van de kerken te Gronsveld en te
Eijs. De eerste helft heeft de merkwaardigheid, dat de
15e eeuwse mergeltoren is geplaatst tussen het 15e
eeuwse koor en de noordarm van het 17e eeuwse dwars-
pand. Voorwaar een geslaagde oplossing voor een kerk,
waarvan het koor aan de straat ligt. De tweede is de
fraaie barokkerk, welke in 1732/4 werd gebouwd door
de reeds eerder genoemde bekende bouwmeester J. J.
Couven. De monstrans van goud en zilver is geschon
ken door Lodewijk XIV als eerherstel voor een in
1672 door een Frans soldaat gepleegde heiligschennis.
Deze laatste bijzonderheid geven wij bij wijze van uit
zondering, want het zal de lezers duidelijk zijn, dat het
in dit bestek volkomen uitgesloten is, de talloze soms
zeer fraaie altaren, beelden, grafzerken, doopvonten
enz. te bespreken. Men raadplege hiervoor de uitgaven
van Rijksmonumentenzorg.
We mogen dit hoofdstuk niet sluiten, zonder te wijzen
op nog een ander getuigenis der kerstening, de weg-
kruisen. Het landschap wordt ook daardoor bijzonder
getypeerd, want nergens vindt men ze in zulk een groten
getale. Alle viersprongen en vele driesprongen zijn ervan
56
