40
Het is in dit verband opvallend, dat het in hoofdstuk II
besproken Sunische dorp geen opvolger heeft gehad.
Wel bestaat de mogelijkheid, dat o.a. de Sunici in sla
vernij geraakten bij de nieuwe heersers, de Franken.
Deze waren dus de opvolgers van de Romeinen en ont
lenen hoogstwaarschijnlijk hun naam aan het feit, dat
zij voortaan de „vrijen" waren. De villa werd de vroen-
hof, met als centrum het herenhuis of sala. De omtrek
hiervan noemde men het Hofland. Het werd rechtstreeks
uit het herenhuis door slaven geëxploiteerd. Om het
hofland lag een zóne met pachthoeven, bewoond door
horigen van allerlei graad, die voor eigen rekening
werkten maar van tijd tot tijd hand- en spandiensten
moesten komen verrichten op het hofland. Het geheel
werd omringd door gemeenschappelijke bossen, heiden,
weiden en wateren, waarin zowel de heer als de horigen
zekere schaarrechten bezaten. Dit laatstelsel heeft hier,
hoewel in steeds meer gematigde vorm, voortbestaan tot
de Franse overheersing. Het gemeenschappelijke bezit
treft men hier en daar zelfs tot in onze dagen nog aan,
b.v. de Graetheide en het Vylenerbos.
Het gesloten vroenhofcomplex moge dan de grondslag
zijn geweest voor het bepalen van de grenzen van latere
heerlijkheden, resp. gemeenten, dit zegt nog niets omtrent
het ontstaan van meerdere kernen (gehuchten) binnen
zulk een gemeente. In Zuid Limburg valt het in ieder
geval op, dat de boer niet op zijn land woont, doch dit
uit een dorp of gehucht bebouwt. Naast de sala en haar
directe omgeving zullen dus de pachters (laten) bij een
bepaald, hiervan verwijderd, complex landerijen nieuwe
kernen gevormd hebben. Het meest voorkomende type
dorp is het eenstraatdorp. Als we nu enkele oudere
nog bestaande kernen gaan bekijken, zoals b.v. Strucht,
in de gemeente Valkenburg-Houthem, dan bemerken we,
dat de bouwtrant juist overeenkomt met wat Oelman
in zijn „Aufsatze über Gallorömische Strassenbildungen
und Kleinhausbauten" beschrijft als volgt: „den Typus
des Einstrassenortes dessen Eigenthümlichkeit darin be-
steht, dass an einer Landstrasse zu beiden Seiten kleine
