ongeveer wist vast te stellen en voor het eerst het oude
Coriovallum te Heerlen zocht, hoewel daarbij ook ge
bruikmakend van de aanwijzingen van enkele voorgan
gers. De plaatsbepaling langs de weg was door hem
afgeleid uit de afstandengegevens op beide gemelde oude
kaarten, hoewel de gebruikte lengte-eenheden moeilijk
heden opleverden. Dit laatste vraagstuk is pas in 1942
opgelost door Mr Hardenberg, rijksarchivaris te 's Gra-
venhage. Deze komt daarbij niettemin tot dezelfde con
clusie als Habets.
Inmiddels was een grote vondstenrijkdom te Heerlen de
zienswijze van Habets komen versterken, een rijkdom,
zowel in hoeveelheid als kwaliteit zó belangrijk, dat met
aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kan worden
aangenomen, dat het oude centrum van Heerlen de
plaats is, waar Coriovallum lag. Hier komt nog bij, dat
de kwestie ook taalwetenschappelijk is opgelost. Het
van Keltische oorsprong zijnde „Corio" betekent heer,
leger of menigte, terwijl „valium" wil zeggen: omwalde
plaats van een heer, versterkte legerplaats. Corio werd
daarop door taalevolutie via het oud-duitse „heri" Heer
en valium lo of len.
Voor wat betreft de opgravingen te Heerlen is het te
betreuren, dat het onderzoek niet methodisch is ge
schied. Het is dus niet mogelijk de bouwresten in een
chronologische opeenvolging te vergelijken. Men be
denke slechts, dat de Romeinen hier ruim vier eeuwen
hebben geheerst om te kunnen begrijpen, dat de vraag
of Coriovallum een uitsluitend militair of burgerlijk
karakter droeg, onder die omstandigheden moeilijk kan
worden beantwoord. Zo duiden de naam, het kruispunt
van wegen en de gevonden spitsgracht op een castellum,
doch de vele pottenbakkersovens, de vondst van luxe
artikelen en de grafsteen van een oud-gediende van het
Ve legioen op een burgerbevolking.
Wat het vestingkarakter betreft, de eerste jaren na de
inval van Julius Caesar in 55 v. Chr. hebben de Romei
nen in ieder geval een Rijnlinie gehad, waarbij de weg
Trier-Aken-Xanten mogelijk als veiligheidsgordel moest
29
