Damiaan van Hoensbroek, bisschop van Roermond, in
de Franse revolutie in zijn familieslot een veilige schuil
plaats vond, dank zij een aanwezig geheim vertrek.
Een ander kasteel in het land van Heerlen dat een steun
punt vormde voor de Brabantse expansiepolitiek, was
dat van SCHAESBERG. Hier is helaas niet tijdig inge
grepen, zodat het eertijds fraaie renaissancekasteel tot
een ruïne vervallen is. Het was blijkens een verdwenen
gevelsteen door de echtelieden Schaesberg-Eijnatten in
1571 herbouwd. De voltooiing had plaats gehad in het
midden der 17e eeuw. De toen o.a. opgetrokken uit
springende bergvrede met vier verdiepingen is nog
grotendeels intact. Het kasteel vertoont een veel rijkere
toepassing van natuursteen dan dat te Hoensbroek.
Tegenover de stenen brug bevindt zich de eveneens door
grachten omgeven goed onderhouden kasteelhoeve
(1650). Deze heeft een breed voorfront tussen twee
forse vierkante hoektorens en een torenvormig verhoog
de middenpoort, vroeger met valbrug. Ook hier weer de
barokke torenhelmen, zo typerend voor tijd en streek.
Twee zijvleugels omsluiten de enorme, langwerpige,
hof.
Het was in 1618, dat Schaesberg op verzoek van Frede-
rik II door de Aartshertogen te Brussel tot heerlijkheid
met hoge, middelbare en lage jurisdictie verheven werd.
In 1637 volgde de verheffing van de Schaesberg'en tot
rijksbaron en in 1706 tot rijksgraaf. Van minstens de
13e eeuw tot 1945 (capitulatie Duitsland) is de familie
van Schaesberg eigenaresse gebleven van het kasteel.
De ruïne behoort sedert 1948 aan de gemeente.
Johan Frederik van Schaesberg, die de herbouw van
1650 liet uitvoeren, is ook de oprichter van de z.g.
Leenderkapel ter ere van O.L. Vrouw van de berg Kar-
mel. Zij bevindt zich op een nabijgelegen heuvel 119 m
boven A.P. en bestaat uit één travee met een door een
boog gescheiden gesloten koortje. Het geheel is op
getrokken van kalksteen en overkluisd met zware kruis-
ribgewelven. De gevelsteen vertoont het alliantiewapen
van Schaesberg-van Wachtendonk. In de 18e eeuw was
109
