MIDDELEEUWEN EN RENAISSANCE
V erscheiden en veelvoudig zijn de materialen, waar
over de kunstenaar beschikt om vorm te geven aan zijn
scheppende gedachten, maar weinig zo edel als het zacht
glinsterende metaal: zilver.
Welk kunstnijvere heeft tot zijn beschikking zulk weke
en toch vaste, zulk buigzame en toch stevige materie? En
hoevele technische mogelijkheden verschaft het zilver
niet?
Zilver kan gehamerd worden in krachtige vormen, maar
ook in dunne fragiele platen, het kan gedreven worden
in vloeiende omtrekken met relief ornamenten of de
gladde oppervlakte kan verlevendigd worden door ge
graveerde composities.
Een hoge glans kan bereikt, maar zijn schittering kan
eveneens getemperd worden.
Zilver weerkaatst het licht op zachte wijze en wanneer
vermengd met ander metaal, varieert de kleur in ver
schillende nuances.
Het is geen wonder dat kunstenaars gevoelig voor vorm,
kleur en licht de eigenschappen van dit edel metaal
waardeerden en dat de kunst van de edelsmid naast die
van de schilder in Nederland tot grote bloei kwam. Maar
ook de schilder waardeerde de kunst van de edelsmid en
beeldde zijn gedreven voorwerpen af op de stillevens in
de XVIe en XVIIe eeuw. Ook vroeger, in de XlVe en
vooral XVe eeuw had de schilder plezier de figuren der
drie Koningen sierlijke geciseleerde schalen, dozen of
vazen in de handen te geven. Geertgen tot St. Jans b.v.
beeldde deze minutieus en met liefde af, op zijn schilderij
„de Aanbidding der Koningen" (Rijksmuseum, Amster
dam). Of deze voorwerpen in Nederland gemaakt wer
den, blijft nog een vraag. In Europa waren bepaalde
kunstcentra in de Middeleeuwen, vanwaar de kerkelijke
voorwerpen uitgevoerd werden naar andere minder ge
lukkige landen; daar dezelfde Romaanse of Gothische
9
