door den arbeid van vrije menschen en bij tusschen-
poozen; een gansche dynastie van geesten volgde zich
in haar op en ieder heeft onbevangen zijn spoor in
haar achtergelaten. Zij deelen in alles het lot harer
gemeente, bloeiden of kwijnden met haar.
Op de grondslagen der tegenwoordige St Janskerk
hebben achtereenvolgens drie kerken gestaan.
De eerste behoort tot een tijdstip dat in het duister
schuilt (1200) en werd opgericht als een bedehuis in
Romaanschen stijl, „God en St Jan ter eere", met
een toren in rooden baksteen; de tweede dankt hare
wording aan de groote godsdienstige herleving der
dertiende eeuw (1280), en werd een grootsche Gothie-
ke hoofdkerk in zandsteen. De Bossche bouwmeester
Marcilius reisde daarvoor naar Amiens; de laatste
ontstond in de gulden eeuw der Bourgondische her
togen (1419).
Omstreeks 1200 zijn de Nederlanden als staat gefun
deerd met rechtspraak en geordend staatsbestuur.
De grondlegging der steden en der burgerschap oefen
de den grootsten invloed op den kerkbouw uit. Ziele-
leven en volksleven waren op het krachtigst ontwikkeld
en ondernamen de reusachtigste werken.
De maatschappij trad een nieuwe periode binnen. De
steden legden de grondslagen eener eerlijke en ge
duchte macht. De Vorst beijverde zich het volk op te
beuren en de welvaart tot bloei te brengen en de
Kerk heeft nimmer meer invloed ten goede kunnen
uitoefenen dan in die tijden. De maatschappij, een
maal teruggevoerd naar een godsdienstige levens
beschouwing, koos zich een nieuw doel, waarop al
hare krachten zich vereenigden in den kerkbouw.
De stad die zoo ruimschoots deelde in al den voor
spoed van haren tijd en in een zoo vurig opgewekten
70
