vlakken aan. In de loop van de zestiende eeuw reeds werden de hekken aan één zijde van de roede aange bracht. Men zie hiervoor b.v. de oude prent van Pieter Brueghel de Oude, hierbij afgebeeld (afb. 10). De daarop vertoonde wiek is nog wel zeer primitief, doch duidelijk is het „verschuiven" van de roede hier al zicht baar (verglk. vorig hoofdstuk). De hekken bestaan uit hekscheden, die de roede doorboren en onderling ver bonden zijn door drie lange latten, de scheerlatten. De hekscheden, die zich vlak bij de askop bevinden, zijn enigszins achterwaarts ingeplant; de hierdoor ontstane helling neemt naar de uiteinden der wieken af en kan zelfs in een voorwaartse helling overgaan. Aldus ont staat een „hol" vlak, de zgn. zeeg, die de snelheid van de wieken in hoge mate beïnvloedt. Bij een zeilschip zien we een dergelijke vorm van het grootzeil, waarop ook in het vorig hoofdstuk al werd gewezen. Aan de andere zijde van de roede vindt men de uitein den van de hekscheden; hiertegenaan is een smalle plank bevestigd, de windzoom. Tussen windzoom en roede per wiek een drie-, ook wel vijftal in eikaars ver lengde liggende afneembare windborden, die eveneens zorgvuldig in de gunstigste stand zijn bevestigd. Het hekwerk wordt bij geringe windkracht belegd met de molenzeilen; eertijds van hennep, thans veelal van katoen, al of niet getaand of geverfd. Zoals men bij de zeilschepen de zeilen kan innemen of reven, kan men ook hier het windvangende zeiloppervlak verminderen. Men noemt dit „zwichten". De molen zwicht als 't ware voor de felheid van de wind. In verband hiermede duidt men de stelling ook wel aan met de naam „zwichtstel- ling". Over een meer specifieke manier van zwichten zal t.a.p. nog het een en ander worden gezegd. In vele korenmolens zal men gelijkvloers een motorisch of electrisch gedreven hulpinstallatie aantreffen. Deze hulpmotoren zijn in de twintiger jaren in zwang geko men. Zij waren bedoeld om de service van de wind- 31

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschutserie - Boekje 1941-1954 | 1949 | | pagina 36