38
broken worden dan is het onderzoek in omgekeerde
volgorde van de „kunsthistorische" ontwikkeling van het
interieur. Veelal is hiertoe echter geen gelegenheid en
dan moet eerst gekeken worden op de plekken waar 't te
omslachtig of te vermoeiend was de „verbeteringen"
aan te brengen, zoals in de kast, het berghok of de kel
dergang. Wanneer in zulk een plek een stuk eikenhou
ten moerbint met een kraagsteen en kinderbalken zicht
baar is, behoeft men niet in 't stucplafond te breken en
wanneer in de kast de plinttegels zichtbaar zijn, zullen
er meer zijn.
Komen de tegels in zicht en is er geen mogelijkheid om
ze op de plaats te behouden, dan moeten ze er heel af.
Vraagt men dat de timmerman of metselaar, dan zijn
ze de bereidwilligheid zelve, beginnen met een dik
breekijzer en een forse ijzeren hamer met als resultaat
een hoeveelheid scherven en enige langs de kanten be
schadigde tegels. Het van de muur verwijderen moet
men zelf doen, met beleid, met geduld en met het daar
voor geschikte gereedschap. Het eerste voorschrift is:
niet achter de tegel hakken maar achter de mortel
waarmede hij bevestigd is. Dan een brede dunne beitel
zoals de voegers gebruiken voor het uithakken van
voegen en dan een nieuwe welke lang is. Een houten
hamertje is beter dan een ijzeren hamer. En dan nooit
één tegel bewerken, maar een hele rij tegelijk, anders
beschadigen zij elkaar langs de kant door het wringen.
In noodgevallen en bij bijzondere vondsten wage men
het niet met hakken en slaan, maar komt er een oude
handzaag bij te pas. Maar wie ogen heeft om te zien,
behoeft geen tegels van muren te verwijderen. Een
prachtig stuk kwam te voorschijn van onder de vloer,
zomaar neergelegd als stopblokje. Een ander fraai
exemplaar ook van onder de vloer, zomaar los in 't
zand. Onder de oplegging van balken waren bij ver
bouwing losgekomen tegels ook zo gemakkelijk; daar
om kijke men daar ook. En dan de oneffenheden in de
muren; hoe kon men die beter vlak aanvullen dan met
