11
geleden. Sindsdien is er in Drenthe veel veranderd. Het
oer-landschap is in belangrijke mate tot cultuur-landschap
geworden. De heidevelden zijn grotendeels verdwenen.
Vruchtbare akkers, welige weilanden en veel nieuw bos
zijn er voor in de plaats gekomen. Drenthe werd tot een
rijke korenschuur, tot het gewest, waar in ons land de
meeste aardappelen worden verbouwdhet levert boter en
het bleef als vanouds de grote turf-producent. In het land
schap, in de dorpen, vond al deze verandering haar weer
slag. Waar vroeger een onmetelijke heide zich uitstrekte,
golven nu de korenvelden. Waar vroeger mens noch dier in
velden of wegen te zien waren, rijen zich thans de nieuwe
ontginningsboerderijen. Het landschap is van kleur veran
derd. In plaats van het donkere bruin van de heide is er
meer groen gekomen. Het land is lichter geworden, minder
somber en daarmee heeft het ook iets van zijn oerkracht
ingeboet. Er is dus winst naast verlies, verlies naast winst,
zoals overal waar het leven voortschrijdt.
Was wat ik hier schreef geschikt om U tot kennismaking
met het Drentse land aan te sporen? Misschien niet. Velen
zullen zich niet aangetrokken gevoelen tot een somber en
melancholisch land; tot een land, dat zo sterk zijn kan, dat
het ons op de vlucht jaagt. Maar het is met dit land, in al
zijn vlakheid, als met het hooggebergte: Wie het eenmaal
in zijn ban heeft, laat het niet meer los. Waarom? Het is
niet gemakkelijk onder woorden te brengen. Men speurt er
krachten, waarmee men de zijne gaarne wil meten. Men
voelt het: er gaat van dit land wat uit, iets, dat men in
meer geciviliseerde streken niet meer aantreft: primitieve
kracht en tevens primitieve schoonheid.
Drenthe is een land, waar men, al ronddwalend, plotseling
beseft, dat er hier geen bordjes „Verboden toegang" staan.
Ze zijn hier niet nodig. Er wonen relatief maar weinig men
sen en voor het toeristen-type, waarvoor deze bordjes be
doeld zijn, mist Drenthe aantrekkingskracht. Een ieder is
dus vrij waar hij wandelen wil, vrij in zijn doen en laten.
Maar deze vrijheid legt verplichtingen op. Men voelt dit of
men voelt het niet. Wie het voelt, wordt in Drenthe geac-
