87
een landbouwdorp van groter belang dan de vorm van de
boerderijen, dit temeer, waar de vorm der boerderijen
geenszins voor alle tijden dezelfde is geweest. Want ook
al vertonen de boerderijen van een bepaald dorp veelal op
een bepaald moment eenzelfde type, dit type heeft in de
loop der eeuwen steeds grondige wijzigingen ondergaan.
Om een voorbeeld te noemen: Elke boerderij heeft thans
stenen muren. Niet veel meer dan een eeuw geleden be
hoorde deze bouwwijze nog tot de uitzonderingen en was
vakwerk met lemen panelen nog algemeen in gebruik. Dit
leidde vanzelf tot een ander dorpsbeeld dan het huidige,
terwijl de structuur van het dorp toch in wezen weinig
verandering onderging.
In het algemeen is het zo, dat niets zozeer een definitief
stempel drukt op een nederzetting als de aanvankelijke
kavel-indeling bij de stichting. Het stramien, toen toege
past, blijft de eeuwen door het wezen van een nederzetting
bepalen, alle latere toevoegingen en partiële wijzigingen
ten spijt. Slechts een algehele ruilverkaveling en herin
deling kan deze oorspronkelijke opzet teniet doen, en dan
nóg slechts ten dele.
Uit aesthetisch oogpunt hebben de streekdorpen in hun
betrekkelijke rechtlijnigheid minder te bieden dan de oude
esdorpen, die zich zo volkomen bij de natuur aansluiten,
ja er in opgaan. Wel onderscheiden deze oude streekdor
pen zich gunstig van de streekdorpen van later datum, de
veenkoloniën. Ze maken een harmonischer indruk met hun
dikwijls mooie bomen en hun oude, stijlvolle boerderijen.
Bovendien is hun rechtlijnigheid slechts betrekkelijk. De
stichters onderwierpen zich aan de natuurlijke gesteldheid
van de bodem en aan bestaande natuurlijke grenzen, iets
wat later nauwelijks meer gebeurde toen de mens de na
tuur geheel naar de eigen hand begon te zetten. Ook de
plaatsing van de boerderijen onderling geschiedde in de
oude streekdorpen veelal met meer smaak, met beter ge
voel voor verhoudingen, zodat deze dorpen het veelal beter
„doen" dan de veenkoloniën. De ligging der boerderijen
ten opzichte van elkaar heeft, alle rechtlijnigheid van de
