86
nebeek, op de hogere gronden. De meeste boerderijen wa
ren vrij groot met enkele kleinere er tussen. Naast de
eigenlijke boerderij had de boer dikwijls ook nog de be
schikking over een losstaande schuur. Vóór en opzij van
het huis lag de hof, meestal met eiken beplant. Achter het
huis bevond zich de moestuin, en dan kwamen de akkers.
Voor zover de boer ontgonnen had strekten deze akkers
zich uit, waarna de plaats dan in heide overging. Soms
bleven tussen de akkers onontgonnen stukken liggen, waai
de grond te slecht was voor ontginning. De heide achter de
akkers werd in vroeger eeuwen als gemeenschappelijke
weide voor de schaapskudden gebruikt.
Wanneer men zich voor ogen stelt, dat al deze streekdor-
pen eeuwen oud zijn, verbaast men er zich over hoezeer
ze allen in opzet gelijk zijn. Of men nu in Schoonebeek
komt, in het uiterste Zuid-Oosten van Drenthe, of in Nij-
ensleek aan de West-grens, het beeld is precies hetzelfde.
Of misschien is het juister te zeggen, dat de opzet in beide
gevallen volkomen identiek is. Want het beeld van deze
beide dorpen, de uitwendige verschijningsvorm, is zeker
niet hetzelfde. In structuur gelijk, zijn deze dorpen n.1.
uit elkaar gegroeid, wat de vorm der boerderijen betreft.
In Nijensleek, tegen Friesland aan gelegen, zijn duidelijk
Friese invloeden te bespeuren, zowel in bouwkundige dé
tails als in materiaal-gebruik. In Schoonebeek daaren
tegen voelt men de nabijheid van Duitsland. De bouw
trant van over de grens heeft hier duidelijke sporen na
gelaten.
Deze verschillende ontwikkeling bij overigens gelijksoor
tige dorpen laat ons nog weer eens duidelijk zien, dat wij
ons bij de bestudering van agrarische nederzettingen - zo
als trouwens bij alle andere onderwerpen van studie niet
tezeer moeten doodstaren op de uiterlijke vorm. Zo'n agra
risch dorp is n.1. niet slechts een verzameling huizen en
boerderijen, het is in de eerste plaats een centraal punt
van waaruit landbouw wordt beoefend volgens een vast,
van te voren weloverwogen systeem. De onderlinge si
tuering van de boerenplaatsen is bij de bestudering van
