85
verhoudingen wel geheel en al uitgekristalliseerd het zo
genaamde recht van opstrek. Dit betekent, dat hij eigen
domsrecht kon doen gelden op de voor en achter zijn in
cultuur gebrachte landen gelegen onontgonnen gronden,
voor zover deze liggen binnen de verlengden van zijn
zwet-(= grens) sloten en binnen het grondgebied van zijn
dorp, kluft of buurschap. Waarschijnlijk, zo veronderstelt
Hofstee verder, werd voor iedere kolonist een aantal roe
den langs de aangelegde dijk of weg uitgemeten, dat dan
voortaan de breedte bepaalt van zijn heerd. Uitgaande van
zijn boerderij begint hij dan te ontginnen, voor en achter
uit, de woeste gronden in. De één ontgint meer, de ander
minder, zodat de achterzijde van de ontgonnen landen
zeker in de aanvang een grillig verloop zal hebben gehad.
Een zeer uitvoerige beschrijving van een Drents streekdorp
geeft Mr J. Linthorst Homan in zijn boek Van kerspel tot
gemeente, handelende over de geschiedenis en de structuur
van de gemeente Vledder, waarvan het besproken streek
dorp, Nijensleek, een onderdeel uitmaakt. De basis waarop
de stichting van het dorp zich hier voltrok, was een weg,
gelegen op een zandrug. Op deze stevige ondergrond was
het mogelijk langs de weg te bouwen. Deze weg vormde
tevens de scheiding tussen de gronden geschikt voor wei
land en die, geschikt voor akkerbouw. Het gebied van dit
dorp bestaat uit een rechthoekig stuk land, waarvan de
lange zijden worden gevormd door enerzijds de Friese
grens en anderzijds een stroompje, de Drentse Aa. Even
wijdig aan stroompje en grens ligt de weg, waaraan de
boerderijen zijn gebouwd. Loodrecht op de weg en dus ook
op de Drentse Aa en de Friese grens liggen hier de op-
strekkende heerden, voor een derde gedeelte tussen weg
en Aa - uit lage, voor grasland geschikte gronden be
staande, voor twee derde gedeelte tussen weg en Friese
grens wat hoger gelegen en voor akkerbouw geschikt.
Al deze opstrekkende plaatsen zijn dus vrijwel even lang.
Het verschil in oppervlakte wordt uitsluitend door de
breedte bepaald. De behuizingen werden hier allen aan
één kant van de weg gebouwd evenals b.v. ook in Schoo-
