beeld weerspiegelen. Maar wanneer het leven onzeker
wordt, wanneer van oudsher bestaande zekerheden aan het
wankelen raken en nieuwe zekerheden nog niet zijn uitge
kristalliseerd, komt ook deze onrust, deze onzekerheid in
het dorpsbeeld tot uiting.
Zo is het thans gesteld. De cultuur-spiegel, die het esdorp
is, staat te schudden op zijn voetstuk. Met de dag verandert
het beeld, dat ze weerspiegelt. De loop der dingen brengt
dit onvermijdelijk met zich mee. We hebben dit te aan
vaarden. Maar bij aanvaarden alleen mag het niet blijven.
Daarnaast is er de meer positieve taak er aan mede te wer
ken, dat de veranderingen, die zich voltrekken en die zich
moeten voltrekken, niet louter verlies betekenen. De veran
deringen, die nodig zijn, moeten met zorg worden aan
gebracht.
Behalve van de noodzaak van het ogenblik zal men daarbij
hebben uit te gaan van twee grondbeginselen: van de tra
ditie, die eeuwenlang in deze dorpen heeft gegolden en van
de richtlijnen, die aan het volkskarakter te ontlenen zijn.
Wanneer ik hier van traditie spreek, pleit ik geenszins voor
een min of meer automatisch behoud van oude vormen.
Deze oude vormen, hoe sierlijk veelal ook, waren de weer
spiegeling van een leefwijze, van een gedachten- en ideeën
wereld, welke niet langer de onze is. Al doen deze oude
vormen ons ook nog zo aangenaam aan, omdat zij voort
kwamen uit iets, dat wij missen, rust en een duidelijk uit
gekristalliseerd vorm-besef, toch zijn ze voor ons zonder
meer onbruikbaar. Slechts de geest, die er achter steekt,
kan ons tot aanknopingspunt en tot ideaal dienen. Met het
copiëren tenzij dan misschien als nuttige oefening en
het parafraseren van oude vormen komen we er niet. Wel
is het nodig, dat wij er ons van trachten te vergewissen,
hoe onze voorouders tot hun vormgeving gekomen zijn,
welke geestelijke drijfveren voor hen hebben gegolden,
toen zij juist déze vorm kozen. Op deze drijfveren komt het
aan. Zijn deze zuiver, dat wil zeggen ongekunsteld, zonder
niet ter zake doende bijbedoelingen, evenwichtig, helder
doordacht, dan zal het resultaat ook goed zijn.
76
