kele bewaard zijn gebleven, zijn de zogenaamde schuite
huizen. Men vindt ze nog in Diever, in Meppel, in Eelde.
Dat van Diever bleef het best bewaard, of liever, dit schui
tehuis werd in de dertiger jaren van deze eeuw grondig
gerestaureerd, nadat het eerst duchtig in verval was ge
raakt. Deze schuitehuizen zijn maar tot op zekere hoogte
openbare gebouwen. In de eerste plaats waren ze de wo
ning van de schulte of schout. Ze hadden echter tevens een
zaal, die bij plechtige gelegenheden dienst kon doen, b.v.
als er recht moest worden gesproken. Deze schuitehuizen
zijn vrij eenvoudige gebouwtjes, geen raadhuis in de eigen
lijke zin, maar meer woonhuis met raadhuis-accommodatie,
een samenvoeging welke tot op heden in Drenthe nog
voorkomt. Echte raadhuizen, dat wil zeggen gebouwen of
gebouwtjes, die uitsluitend als raadhuis fungeerden, had
men in de Drentse dorpen nergens. Pas omstreeks 1880
ziet men hier en daar een raadhuis inrichten, soms in een
burgerhuis, soms in een arbeiderswoning. Voordien vond
het gemeentebestuur en vooral ook de ambtenaar van de
burgerlijke stand onderdak in een kamertje van het dorps
café. Wanneer er trouwplechtigheden waren sinds de
Franse tijd hadden de burgerlijke autoriteiten op dit ge
bied een voorname taak toebedeeld gekregen werd daar
voor de gelagkamer gebruikt. Zo ook voor raadsvergade
ringen. Dit dorpscafé op zijn beurt was weer niet anders
dan een flinke boerderij met wat extra ruimte voor een
gelagkamer in het woongedeelte. Dat was zo de gewone
gang van zaken. Ook de pastorie b.v., de zogenaamde
Wheem, was een boerderij. De schooltjes waren weinig
meer dan wat we nu een schuurtje zouden noemen. Alleen
de kerk viel door zijn afmetingen en bouwwijze min of
meer uit de toon.
De positie van het kerkgebouw in de Drentse dorpen vraagt
nog een korte bespreking. Men treft de kerken slechts aan
in de oude kerkdorpen, de hoofdplaatsen van de aloude
kerspels. Zo hadden dus lang niet alle dorpen een eigen
kerk. Het merendeel had er geen. Het vroegere kerspel, de
tegenwoordige gemeente Zweeloo b.v. bestond uit een vijf-
69
