48
bedrijfsopzet hebben kennelijk de doorslag gegeven, met
name de persoonlijke veiligheid en de onderlinge gezellig
heid. Tegenover gevaren van buiten af, tegen aanvallen
van vijandige naburen en wilde dieren, was men binnen
het dorpsverband beter gevrijwaard dan op een alleen
staande hoeve. Dan telt in deze Saksische streken ook het
motief der gezelligheid zwaar. Het dorpsverband is hier
echt een levensgemeenschap. De onderlinge band der
dorpsgenoten was altijd bij uitstek sterk. Georganiseerd in
het sociaal verband der boerschapde gezamenlijke buren,
de naobers, binnen welk verband tot op heden nog de
onderlinge naoberplichten van kracht zijn gebleven en
daarnaast in het agrarisch verband van de marke, vormden
de bewoners dezer esdorpen een hechte groep, die bij tal
van gelegenheden als collectiviteit optrad.
Men moet het esdorp dus zien als het middelpunt van een
agrarisch kolonisatie-systeem. Dit systeem staat bekend als
het marke-stelsel. Zo'n marke is een agrarische eenheid,
bestaande uit een dorp met er rond een bepaald grond
gebied. Oudtijds was Drenthe evenals trouwens andere
hooggelegen gebieden in ons land overdekt met een aan
eensluitend net van aan elkaar grenzende marken. Enkele
marken tezamen vormden later een kerspel een kerke
lijke eenheid waaruit tenslotte, tijdens de Franse tijd, de
gemeenten zijn ontstaan. Per gemeente waren er dus soms
twee, soms drie, soms wel vijf marken.
Het waren de eigenerfde boeren, die het in de marke en
dus ook in het Drentse esdorp te zeggen hadden. Slechts
zij waren in de marke gerechtigd. Naar rato van hun aan
deel konden zij bepaalde gebruiksrechten op de marke-
gronden doen gelden, zoals het jachtrecht en het recht om
er een bepaald aantal koeien en schapen te mogen weiden.
Hun pachtboeren, de „meiers", konden deze rechten slechts
aan hun „heerschup" ontlenen.
Van uit het centrale dorp oefenden de markegenoten hun
rechten op het grondgebied van de marke uit. Dit grond
gebied vertoont de nodige verscheidenheid. Het bestaat uit
de essen, de tegen het dorp aan liggende complexen bouw-
