22
te veen-moerassen, die, de eeuwen door, geleidelijk zijn
aangesneden. Voor de cultuur van Drenthe zijn deze woeste
en onmetelijke moerassen, die het centrum van de provin
cie bijna volkomen van de buitenwereld isoleerden, van
het grootste belang geweest. Juist deze veen-moerassen im
mers waren de oorzaak, dat eeuwen lang invloeden van
buiten slechts in zeer beperkte mate in Drenthe doordron
gen; dat Drenthe geheel afzijdig kwam te liggen van de
wereld, waar de geschiedenis werd gemaakt. Als gevolg
van deze isolatie bleef de oude boeren-cultuur hier beter
bewaard dan waar ook in ons land.
Turfwinning in het groot is afhankelijk van de afvoer-
mogelijkheid per schip. Tegenwoordig geschiedt deze af
voer ook wel per vrachtauto, maar oudtijds, toen de wegen
slecht waren en de wagens primitief, was alleen vervoer
per schip mogelijk. De oudste veenafgravingen in Drenthe
vonden dan ook plaats in het aan open water gelegen ge
bied rond Meppel en in de buurt van Groningen, waar het
riviertje de Hunze een bescheiden vaarwater bood. Van uit
het Meppeler veen-gebied werd tijdens de Middeleeuwen al
turf westwaarts verscheept. Maar met echte veenkoloniën,
in de eerste plaats gesticht met het oog op de vervening en
de turfwinning, heeft men hier nog niet te maken. Het
turf-graven was hier wellicht nog bij-verdienste van de
boer. In later eeuwen werd de vervening veel systemati
scher aangepakt. Men begon met het bevaarbaar maken
van het stroompje, dat van het open water naar het veen
leidde, of zelfs met het graven van een kanaal. In Drenthe
was het Hoogeveen, dat als eerste, groot opgezette veen
kolonie werd gesticht, nog tijdens de Gouden Eeuw. Van
uit Groningen werd het Stadskanaal gegraven, dat geleide
lijk aan steeds verder naar het Zuid-Oosten doordrong. In
de 18de eeuw kwam in Midden-Drenthe het Smilder- en het
Kloosterveen - ten Zuid-Westen van Assen - aan snede,
waarbij het graven van de Drentse Hoofdvaart mede aan
de orde kwam. In de 19de eeuw werden het Oranjekanaal
en de Hoogeveensevaart gegraven, beide uitmondend in de
veengebieden van Zuid-oost Drenthe.
