grotendeels zelf, evenals manden, bijenkorven, wannen
enz. drogisten, fietsenwinkels en nog veel meer. Ook de
ambachtslieden namen in aantal en verscheidenheid toe.
De nieuwe verkeersmiddelen en de steeds verder doorge
voerde mechanisatie van de bedrijven, riepen ook op het
gebied van het ambacht nieuwe mogelijkheden in het leven,
vooral in de vorm van reparatie-bedrijven, garages enz.
Deze steeds groeiende behoefte aan gespecialiseerde mede
werkers op allerlei, met het agrarische leven samenhangen
de gebieden, werd in de hand gewerkt door de steeds be
langrijker wordende geld-circulatie. Niet langer bleef de
boerderij een op zichzelf staand, zichzelf bedruipend eco
nomisch wereldje, waar de boer en zijn gezin in eigen
behoefte voorzag en er aan geld weinig of geen behoefte
bestond. Ook de boer ging zich steeds meer specialiseren
tot landbouw- en veeteelt-specialist, die zich, waar nodig,
en voor geld, voorzag van de gespecialiseerde hulp van
anderen, niet-landbouwers.
Zo liet dus de boer het dorp meer en meer achter zich. En
de burger trok er binnen. Van uitsluitende en besloten
woonstede, waar allen uit de streek tezamen woonden,
werd het dorp meer en meer het verzorgingscentrum
cultureel en economisch van de over het gehele platte
landsgebied uitgezwermde agrarische bevolking. Het ver
anderde daarmee vanzelfsprekend sterk van karakter. Dit
geldt, zoals te begrijpen valt, overigens in veel groter
mate voor de oude kerkdorpen, die zich ook in andere
opzichten tot centra ontwikkelden, dan voor de veel meer
agrarische „satelliet-dorpen", die rond het kerkdorp ge
groepeerd lagen.
Tot zover dit overzicht van de achtergronden, waartegen
de ontwikkeling naar uiterlijk aspect van de Drentse dor
pen gezien moet worden. Deze ontwikkeling is uitermate
woelig. Alles is aan het veranderen. Allerlei ouds verkeert
in verval, allerlei nieuws is in wording en dringt zich op.
Er werken aan deze ontwikkeling zó veel verschillende
factoren mee, dat het onmogelijk is een overzicht van het
gehele gebeuren te verkrijgen. Onder deze onoverzichtelij-
115
