65
De jaarletters komen van 1604 tot 1807 voor in 1 o
achtereenvolgende alphabetten. De
'eerste 7 alphabettendit is tot 1753, hebben niet meer
dan 20 a 21 letters. De J, de U, de W, X, IJ en Z
ontbreken meest. Het 8e alphabet (1753777) heeft
23 letters. Alleen de J ontbreekt dan. Het ge alphabet
(17781794) heeft slechts 17 letters en eindigt met
de R. Het 10e alphabet (17351^°7heeft slechts
13 letters en eindigt met de N. Gedurende de 17e
eeuw zijn deze jaarletters gevat in een eenvoudig
schild, gedurende de 18e eeuw in een schild met een
3 puntige kroon. Tot 1778 zijn het kapitale druk
letters, in het ge alphabet (17781734) kapitale
schrijfletters, van 1733 af kleine schrijfletters.
Van 1633 af komt naast de genoemde 3 teekens (het
meesterteeken, het stadsmerk, en de jaarletter) als
4 e t e e k e n het wapen van de provincie
Friesland: 2 loopende leeuwen. Dit blijft zoo tot
1807.
Ook dragen de teekens bijzondere kenmerken
afkomstig van de verschillende stempels. Z°° is de
Leeuwarder leeuw eerst klein, later iets grooter, midden
17e eeuw groot, eind 17e en 18e eeuw weer kleiner;
van 1670 af in een gekroond schild, tusschen 1700 en
1718 met een breuk, veroorzaakt door een gespleten
stempel.
Naast deze teekens treffen wij op oud zilver dikwijls
een zigzaglijn aan, gevormd door het schraapstaai
van den keurmeester, die zich hierdoor eenig keurzilver
verschafte. Het fabeltje, dat deze zigzaglijn in den
Napoleontischen tijd op zilver zou zijn aangebracht
voor belastingdoeleinden is als ieder ander fabeltje on
uitroeibaar.
In 1807 verdwijnen de oude gildemerken. Hiervoor
komen in de plaats een kop en een Gallische haan, later
vervangen door den staanden leeuw (ie gehalte) en
5
