D eze eeuw van omwenteling en vernieuwing greep
zeker even diep in het leven der menschen in als
de woelingen van onzen tijd. In de 15e eeuw had
het Humanisme zich reeds op verschillende wijzen
tegen de dogmatieke stellingen van en wantoestanden
in de Heerschende Kerk verzet. Nieuwe theorieën en
opvattingen over den vorm en uitgebreidheid van de
aarde en hare plaats in het heelal hadden ongedachte
uitzichten geopend. Imperialisme en drang naar
expansie hadden Portugeesche, Spaansche en Ita-
liaansche zeevaarders de zeeën opgedreven ter ontdek
king van onbekende werelddeelenontevredenheid
over bestaande politieke en economische toestanden
had in verschillende landen aanleiding gegeven tot
inwendige twisten (in Friesland de Schieringers en
Vetkoopers, in Holland de Hoeksche en Kabeljauw-
sche twisten)de steden wisten zich een plaats in het
landsbestuur te veroverende Gothiek, de hooge
kunstuiting van de Middeleeuwen, had haar bloeitijd
perk gehadde Renaissance, geïnspireerd op de kunst
der klassieken, had in Italië en andere Zuidelijke lan
den haar triomfen reeds gevierd en klopte nu ook in
onze streken aan de deur.
HOOFDSTUK V
DE ZESTIENDE EEUW. DE INZET VAN
DEN NIEUWEN TIJD
Rondom het jaar 1500 werd op alle gebied de nieuwe
tijd ingeluid, het tijdvak der Middeleeuwen was afge
sloten. In 1517 verdedigde Luther zijne stellingen voor
den Rijksdag te Wormsin 1498 zeilde Vasco di Gama
om Kaap de Goede Hoop en legde hij den zeeweg naar
Indië en China open; van 1492 tot 1502 ontdekte
Columbus Amerika; van 15x9 tot 1522 zeilde Magel-
haens de wereld rond. Door de vele ontdekkingen
kreeg Spanje in de 16e eeuw de middelen om zijn
i
I
51
