opgenomen, d.w.z. van den tijd, dat er wapens
waren, af.
Ook enkele geestelijke orden voeren wapens, b.v.
de Kruisheeren, de Dominicanen, Jezuïeten. Men
vindt dergelijke wapens afgebeeld in het Neder-
landsche werkje van A. Schoonebeek uit 1688.
Gesubstitueerde wapens
Gesubstitueerde wapens zijn die welke bij huwe
lijkscontract worden aangenomen.
Gemeentewapens
De meeste Gemeenten in Nederland voeren een
wapen. (Afb. 57 toont het volledige wapen van
Amsterdam) Alle wapens, waarvoor door de Ge
meenten de leges bij den Hoogen Raad van Adel
betaald zijn, staan afgebeeld in het boek „De
Nederlandsche Gemeentewapens" door Mr W. J.
Baron d'Ablaing van Giessenburg, de andere wa
pens echter niet. Telkens kan men in de Staats
courant opgave vinden van gemeenten, die alsnog
de leges voldaan hebben, geheel nieuwe wapens of
wijziging hebben aangevraagd, in welk laatste ge
val de wapens niet altijd bepaald fraaier worden.
Gildewapens
Gildewapens verschillen nogal, b.v. in Vlaanderen
en Holland. Het zijn uitsluitend schilden, met
gereedschappen beladen of andere toepasselijk
heden. Elk gilde had zijn patroon of heilige en zijn
beschermheer, die in Zeeland beleeder heette
(zie Navorscher van 1866)Daar de gilden in 1798
zijn afgeschaft, doen die wapens geen dienst meer.
Zie hierover b.v. het „Armorial de Flandre du
XVIe siècle" door P. Bergmans, alsmede „Zunft-
wappen" door A. Grenser.
38
