HOOFDSTUK V
SIER- OF PRON KPEN N IN GEN;
PENNINGEN MET RELIGIEUZE
OF ZINNEBEELDIGE VOOR
STELLINGEN
Sier- of pronkpenningen hebben geen ander doel dan de
naam aangeeft: zij dienen uitsluitend tot sieraad, hetzij ter
tentoonstelling in vitrine of porseleinkast, hetzij voor ge
bruik als onderdeel der kleeding, als gesp, broche of han
ger. Penningen met religieuze of zinnebeeldige voorstel
lingen hebben in de meeste gevallen dezelfde strekking.
Het is van zelf sprekend, dat op deze kunstvoorwerpjes de
twee meest artistieke wijzen van vervaardiging zijn toege
past: het graveeren en het gieten. Onder de graveurs en
medailleurs, die ze maakten, zullen wij verscheidene kun
stenaars tegenkomen, die wij reeds bij de portretpenningen
hebben leeren kennen.
Eén der oudste Nederlandsche exemplaren is een klein
medaillon in het Rijksmuseum te Amsterdam, waarop aan
weerskanten zeven voorstellingen uit het leven van Maria
en Jezus zijn gegraveerd. In het midden van de voorzijde is
een rond met Maria in een stralenkrans; hieromheen zijn
zes andere gegroepeerd, voorstellend: de annuntiatie, de
ontmoeting van Maria en Elisabeth, de geboorte van Jezus,
de aanbidding door de Koningen, de verkondiging aan
Maria van haar dood, de dood van Maria. Op de keer
zijde: in het midden een Piëta; daaromheen de voorstel
ling in den tempel, de vlucht naar Egypte, Jezus en de
schriftgeleerden, de geeseling, de kruisiging, de grafleg
ging. Het bijzonder fijne werk is vermoedelijk gemaakt
door een Nederlander in de eerste helft der 16e eeuw (afb.
122 en 123).
Van eenige Nederlandsche kunstenaars uit dienzelfden
tijd kennen wij gedrukte modellen voor sierplaquetten.
100
