HOOFDSTUK I
DE W IJ ZEN VAN VERVAARDIGING
Op vier manieren kunnen penningen worden vervaardigd:
1, door gieten; 2, door slaan met behulp van stempels;
3, door graveeren; 4, door samenvoegen van twee eenzij
dige plaquetten. De technieken 1 en 2 zijn universeel toe
gepast; daarentegen zijn de werkwijzen 3 en 4 vrijwel uit
sluitend tot Nederland beperkt gebleven.
1. Het gieten geschiedde in den regel op de volgende ma
nier. De eerste, eenvoudigste vorm was die, waarbij de
voorstelling direct in negatief werd gesneden in een plaatje
van pleister, waardoor een mal ontstond, geschikt om een
metalen afgietsel in te vervaardigen. De tweede methode
was, eerst een positief model te maken, hetzij door boetsee-
ren in was, hetzij door snijden in hout of steen. Het was-
procédé was, naast de directe, negatieve manier van werken,
in Italië gebruikelijk in de 15e en 16e eeuw; het snij
den in hout of steen werd in Duitschland in de 16e eeuw
bij voorkeur toegepast. Van de aldus verkregen positieve
modellen werd een negatief afgietsel in gips of vormzand
gemaakt. In de zoo ontstane mallen werden voor- en keer
zijde van den penning óf afzonderlijk in metaal gegoten,
waardoor twee penningplaten ontstonden, welke op elkaar
werden gesoldeerd methode, welke den grondslag vormt
van de vierde wijze van vervaardiging óf de mallen
werden vóór de gieting samengevoegd, waardoor de pen
ning in eens gegoten kon worden. Bij het was-procédé was,
naast deze methoden, ook mogelijk de gieting a cire perdue,
waarbij het was-model echter verloren ging. Daar de mo
dellen in was zelden meer dan eens konden worden ge
bruikt, werd het eerste metalen afgietsel als model-pen
ning aangewend, waarvan een meer of minder groot aantal
exemplaren kon worden afgegoten.
De afgietsels van den modelpenning worden als originele
exemplaren beschouwd. Zij stammen rechtstreeks, in den
9
