beter. En welk een lawaaiDe schapen blaten, de run
deren brullen, de honden blaffen, op het veld schreeu
wen de werklieden, de wagens en karren knarsen. Bij
ons thuis, daar wij dicht bij het bosch wonen, hoort
men de wolven huilen. Iedere dag brengt zorgen
voor den volgenden, steeds is er bedrijvigheid en
onrust. Is het een slecht jaar, zooals in onze onvrucht
bare streek maar al te vaak voorkomt, dan stijgt de
nood ontzettend hoog, dan heerscht overal armoede;
dan is er ieder uur iets, dat iemand beangstigt, ver
wart en terneerslaat."
Van de wijze waarop het volk gehuisvest was kan
men zich een beeld vormen bij het bezichtigen van
een „los hüs", zooals er in Twente in een latere
en royale uitvoering nog eenige bewaard zijn
gebleven. Het woonvertrek en de stalling van het vee
waren in één ruimte ondergebracht, waardoor men
's winters beter tegen koude beschermd was. Men sliep
op banken, en soms ook wel op den grond in de woon
ruimte, bedsteden kende men toen nog niet. Een
tafel en eenige banken, een ijzeren pot en ketel, wat
aarden potten, schalen en kruiken, vormden met een
aantal houten lepels vrijwel het geheele huisraad
van het boerengezin. Men kookte op een houtvuur,
gestookt in een kuil in den estrik-vloerde rook, voor
zoover hij niet bleef hangen in de bedompte ruimte,
verdween door een opening in het dak. De tegen den
wand geplaatste schouw met schoorsteen kwam eerst
veel later in gebruik.
De graven van Holland hadden door de voortdurende
oorlogen met de Friezen en later met het Bisdom
Utrecht een groote behoefte aan ridderlijke strijd
krachten. Reeds vroeg was men er in Friesland en
waarschijnlijk ook in Holland toe overgegaan om
een indeeling te maken, waarbij het bezit aangeno-
54
