„Westenschouwen, 't zal je rouwen,
Dat je hebt geroofd mijn vrouwe.
Westenschouwen zal vergaan.
Alleen de toren zal blijven staan."
Vergaan is ook Bommenede, dat zich in October
1575 wakker weerde tegen de Spaansche bestor
ming en tot straf werd uitgemoord. Na de storm
ramp van 1682 is het aan het water prijsgegeven.
Zelfs de fundamenten zijn niet meer zichtbaar.
De dorpen vormden in den regel ambachtsheer
lijkheden onder mannen als Jan van Renesse en
Witte van Haamstede, wier namen ook buiten het
eiland klank hebben gekregen in den tijd, toen het
wereldgebeuren nog langs deze kusten spoelde.
Brouwershaven was een tijdlang eigendom van
liefst drie heeren tezamen en daarna van den
heer van Borsele alleen, totdat de stad in 1566
gekocht werd door Philips II, die uitdrukkelijk
beloofde haar niet weer in handen van een leen
man te zullen geven. In de 17de en 18de eeuw
maakten de regenten van Zieriksee zich meester
van de ambachtsheerlijkheden. Zij tooiden daar
mee hun burgerlijke namen (Witte van Elkersee,
De Jonge van Ellemeet enz.) en ze lieten zich in
de dorpskerken bijzetten onder dure graftomben.
De meeste kasteelen zijn opgeruimd, maar de
heerlijkheden bestaan nog altijd, zij het met heel
wat minder rechten dan voorheen, en zij berusten
nog vaak bij de nazaten der oude patriciërsfami
lies. In de dorpen leefde het besef van onderdruk-
22
