20
DE BET E EKEN l S DER BRUG VOOR
DE CULTUUR
O ude kaarten hebben hun charme. Wat zijn zij smakelijk
geteekend, geschilderd, gegraveerd! Het teekenen van
kaarten was vroeger niet een droge bezigheid van den
landmeter. Het landmeten behoorde toen nog tot het vak
van den bouwmeester-ingenieur-schilder. Specialisatie
kende men in die dagen gelukkig niet. Veelzijdig, dat was
de kunstenaar. Neem b.v. Joost Jansz. Bilhamer: bouw
meester - beeldhouwer - ingenieur - landmeter - uurwerkmaker
uit de 16de eeuw, en Leeghwater: bouwmeester-ingenieur
molenmaker-landmeter-klokkenspelbouwer uit de 17de
eeuwzij waren op deze gebieden Meester.
Meer nog dan uit een decoratief oogpunt zijn die oude
kaarten uit een cultuur-historisch oogpunt leerzaam.
Opmerkelijk is het, hoe velen bij het bestudeeren van den
ontwikkelingsgang der cultuur de kaart van heden voor
oogen hebben. Gelukkig wordt in de boeken voor school
gaande jeugd al meer en meer de goede gewoonte gevolgd
schetskaartjes van de vroegere toestanden, waarvan
sprake is, in den tekst te voegen. Natuurlijk ook in de
bijzondere studiewerken, doch het groote publiek leest deze
niet. Hoe ons land er uit zag in den tijd van Christos, in
de Middeleeuwen of in eenig ander tijdperk, dat er in het
Westelijk deel van ons land eertijds zeker meer water dan
land was, zien zij in hun verbeelding niet.
De oudste kaarten bestudeerend, gevoelt men de waarheid
van het veelgebruikte, doch daarom niet minder geestige
gezegde: „God heeft de wereld geschapen, maar de Hol
landers Holland". Dit land is in waarheid ontwoekerd aan
de baren. Zoo zijn wij vertrouwd geworden met het water.
Het water is nog steeds onze vijand en onze vriend tevens.
Als vriend heeft het water ons varen geleerd. De Fries, de
Hollander, en de Zeeuw zijn zoo gegroeid tot schippers-
De klokkenspelen in den Zuiderkerks- en in den Westerkerks-
toren zijn door hem vervaardigd.
