80
Fragmenten van kerkgebouwen uit de dertiende eeuw
bleven bewaard te Veen.
Van de veertiende eeuw jaarteekenen deel en van de
kerken te Deurne, te Dussen, te Eethen, te Hilvaren-
beek, en te Wijk, maar geen enkele van deze is bewaard
in haar oorspronkelijken staat, alle zijn eenigszins ver
bouwd.
Rijk is de nalatenschap van de vijftiende eeuw, toen de
inheemsche bouwmeesters hun volle kracht bereikten
en de bouwheeren door de toenemende welvaart van
de streek, onder het gelukkig bewind van de kunstzin
nige Bourgondische vorsten, voldoende middelen be
schikbaar hadden om steden en dorpen te versieren met
monumenten van geest en gratie.
De steden gaven den toon aan: 's Hertogenbosch en
Breda, 't Is verwonderlijk hoe die fraaie, breede toon
werd overgenomen door de dorpen! Wij zouden een
prachtige pelgrimsreis kunnen maken langs de Brabant-
sche dorpskerken van de vijftiende eeuw, toen de gothiek
haar laatste liederen zong in het grauwe noorden.
Een bondige opsomming kan een indruk geven van den
architecturalen rijkdom van Brabant in zijn bloeitijd
perk. Wij vinden in Leende een pieus (door Jos. Th.
Cuypers) gerestaureerde kerk met toren, die beide veel
inwendige en uitwendige stormen hebben overleefd;
oud gemeubelte en gebruiksvoorwerpen maken van
deze Sint Pieterskerk een kostbaarheid van de streek.
De Sint Janskerk te Loon op Zand, door architect
H. W. Valk in 1929 gerestaureerd en vergroot, staat
hier reeds sinds 1394; de inwendige „versieringen"
verdienen een duchtige opruiming, om niet te spre
ken van het vergulde beeld dat als een blinkende ver
gissing nabij het gebouw staat.
In Sprang is de schilderachtige kerk sinds 1610 in ge
bruik bij de hervormden.
Beugen liet zijn Mariakerk van 1420 door dr P. Cuy
pers in 1875 vergrooten en restaureeren.
