kerkelijk gezag verbleef in klooster of pastorie.
De Brabantscbe kasteelen, die de beroerten van zeven
eeuwen hebben overleefd, behooren bij de dorpen als
levende getuigen van een bewogen geschiedenis.
In de Brabantsche steden staan er nog enkele die onze
gedachten vanzelf naar de middeleeuwen trekken
Bergen op Zoom, Breda, Helmond, alle drie zoo sterk-
individueel als men slechts wenschen kan maar die
huisvestten hoogere heeren dan den landadel, met name
de zeer voorname markiezen van Bergen, baronnen van
Breda, heeren van Helmond. De dorpen toonen minder
somptueuze kasteelen, waar het leven niet zoo naar bui
ten, doch naar binnen gericht was, kasteeltjes ook,
waarvan de oorsprong zich eigenlijk verliest in het
verre verleden, toen de mannelijke bewoners als kruis
vaarders getrokken waren naar het heilige land en de
vrouwen daar wachtten en baden en arbeidden. Tien
tallen van deze kasteelen en kasteeltjes zijn verdwenen
in de stormen van de oorlogen; tientallen ook in de
lakse tijden van achteruitgang en verwaarloozing. Wat
hier en daar nog staat, heeft niet eens overal zijn oude
bestemming kunnen bewaren. Het is iets van den luister
van het oude Brabant. Het is zelfs veel voor wie zien
en gevoelen kan. Het is de historie van het Brabantsche
dorp in steen. Het is een belangrijk deel van het leven
van ons voorgeslacht. Het is ook iets van ons zelf, iets
van wat de autochthone Brabanders hebben verworven
en geërfd uit den tijd toen hun voorvaderen het leven
en den arbeid wisten te verfraaien met werken van
schoonheid, om vreugde en vroolijkheid te geven aan
het landschap en de zorgen voor het dagelijksch brood
weg te buigen met een blijde lijn en een juichende
kleur.
De lijst is niet te lang om een opsomming te geven van
wat de dorpen nog bezitten.
In het Peeldorp Asten stond voor een tiental jaren nog
een vierkante toren met eenige overblijfselen van het
29
