124
Bij afb. 4: Orthen was reeds als dorp bekend, toen 's Hertogen
bosch nog niet bestond. Het vormt met de stad één gemeente;
de hertog van Brabant stichtte in 1184 de stad nabij het dorp
Orthen. Er zijn in het dorp zelf fraaie plekjes te vinden, al zou
men het niet vermoeden, wanneer men het ziet liggen van den
trein uit op eenigen afstand van de spoorlijn 's Hertogenbosch-
Utrecht.
Bij afb. 5: Rond Eindhoven zijn nog enkele fragmenten te vin
den van de dorpen, waaruit de lichtstad gegroeid is. Zoo te
Woensel deze toren van omstreeks 1450, die gespaard werd toen
de Sint Pieterskerk werd afgebroken. Hij is het voortbestaan
waard en daarom wordt hij dan ook met behulp van Rijk en
Provincie gerestaureerd.
Bij afb. 6: De toren van de Sint Willibrordskerk te Esch, een
bouwwerk uit de tweede helft van de 15e eeuw, is gelukkig ont
zien, toen in 1856 en nogmaals in 1927 een nieuwe kerk gebouwd
werd.
Bij afb. 7: Reeds in zijn opkomst had het dorp Oosterhout de
beschikking over een parochiekerk, die in een acte van 1277 het
eerst vermeld wordt. Bij deze kerk, die in den loop der eeuwen
veel veranderingen ondergaan heeft, staat de prachtige toren
(1517) met een eigen geschiedenis. Toen Spinola in 1625 Breda
belegerde, zond Frederik Hendrik krijgsvolk naar Oosterhout
om den toren te bemachtigen, dien de vijand als uitkijkpost be
nutte. De bezetters verdedigden zich door het werpen van stee-
nen van den toren; de aanvallers konden hun doel niet bereiken
en stelden zich tevreden met het openrammeien van de kerk
deuren en het in brand steken van kerk en toren. De schade
bleek herstelbaar. Na den vrede van Munster namen de Her
vormden het kerkgebouw in gebruik; in 1652 werden altaren en
meubelen verkocht. Lodewijk Napoleon gaf in 1809 het gebouw
terug aan de katholieken. De groote verbouwing van 1880-'82
geschiedde onder leiding van architect P. Cuypers.
Langs den weg van Oosterhout naar Dongen ligt het Norber-
tinessenklooster St. Catharinadal, dat sinds 1647 gevestigd was
in het vroegere huis „de Blaauwe Kamer" en de bijzondere be
scherming van prins Frederik Hendrik genoot.
Bij afb. 8: Tusschen Waalwijk en Loon-op-Zand ligt het schil
derachtige dorpje Sprang. De groote provinciale weg van Waal
wijk naar Tilburg geeft een mooien kijk op de groep gebouwen,
die de kern van het dorp vormt. In de vijftiende eeuw werd de,
sinds 1610 bij de Ned. Herv. Gemeente in gebruik zijnde kerk,
gebouwd als een kapel, die Sint Nicolaas tot patroon had. Een
eigen parochie had Sprang niet; het werd bediend uit Loon-op-
