A. A. Kok te Amsterdam weet er 234 te noemen. De
teekeningen betreffen alle de stad Amsterdam en zijn
alle naar fotografische opnamen geteekend. Het per
spectivisch verloop van de lijnen verraadt aan den des
kundige onmiddellijk het gebruik van de lens.
Een afdruk van een rastercliché in een courant is zelden
fraai en kan dit door allerlei zaken van technischen
aard niet altijd zijn. Een lijncliché, dus een cliché
naar een penteekening, voldoet in den regel beter. Het
is dus begrijpelijk dat de redactie van het Nieuws van
den Dag den kunstenaar Wenckebach aanzocht om de
foto's in penteekening te interpreteeren. Dit alles is, op
zich zelf beschouwd, niets bijzonders, dergelijke ge
vallen komen nog dagelijks voor. Maar wel bijzonder
is de wijze waarop Wenckebach deze teekeningen heeft
bewerkt. Vooreerst konden zij scherp en accuraat wor
den afgedrukt. Doch meer dan welke fotografische
reproductie-methode kon geven, heeft de kunstenaar de
karakteristieke Amsterdamsche sfeer in zijn werk ge
bracht. De typische gevels van de oude grachtenhui
zen, met hun „zwart" uiterlijk, het eigenaardige licht-
getril langs de vervallen oude muren, de sfeer van het
drukke, bewegende leven, de nauwe enge straatjes en
steegjes met hun typisch plaveisel, het is alles zoo
door en door het eigen leven en het aparte verschijnen
van de nijvere handelsstad, zooals zelden in die mate is
gegeven. Door dat alles zijn de teekeningen van
Wenckebach buitengewoon interessante kunstwerken
geworden, wier artistieke beteekenis men terecht op
prijs is gaan stellen.
Niet alleen de ets, maar ook de litho heeft door de
vernieuwing van '80 haar plaats gekregen in de „vrije"
kunsten. Zij ook vond beoefening om haar zelfs wille,
om haar aparte schoonheid en wonderlijke eigene be
koring. Simon Moulijn (geb. 1866) heeft de eigen
aardige expressie van de lithografie, diep en innig in
zich opgenomen en vond overal stof, die zich voor
treffelijk voor zijn bedoelingen leende. Zijn droome-
144
