heeft hij in de buurten die hem bijzonder interesseer
den een atelier gehuurd om dicht in de nabijheid te zijn
van zijn onderwerpen. Hij heeft een tijdlang een woon
schuit gehad van waaruit hij de stemmingen, het licht,
de kleur geduldig en ongestoord kon observeeren. Zijn
etsen zijn talrijk. De Montelbaanstoren, de Achter
burgwallen, het Kolkje, de Heerengracht, de Binnen
kant, de Oude Schans, het Damrak, Uilenburg, de
Nieuwmarkt het zijn alle buitengewoon mooie pren
ten, die telkenmale als wij ze bewonderen iets nieuws
en iets anders vertellen, nooit monotoon zijn en voort
durend een verrukking voor het geoefende kunstenaars
oog. Ook Dordrecht met haar vele wateren en schilder
achtige huizen heeft voortdurend zijn belangstelling
genoten. Niet minder Rotterdam met de Leuvehaven,
Bierhaven, enz. Het kleine Wijk-bij-Duurstede met
Ruijsdaels „molen" heeft hij vele malen op de etsplaat
geteekend. Willem Witsen is de meest toonaangevende
kunstenaar onder de etsers van het stadsgezicht ge
weest. De invloed van zijn impressionisme is zeer groot
geweest en talrijke kunstenaars hebben zijn stijl nage
volgd, hoewel niet altijd met verblijdende resultaten.
Philip Zilcken (1857—1930) heeft een uitgebreid
oeuvre nagelaten, doch voor een groot deel gevormd
door reproductieven arbeid. Vele kunstwerken van zijn
tijdgenooten heeft hij in het koper geëtst. Maar daar
naast vond hij toch gelegenheid om ook eigen teeke-
ningen te verwerken. Hij heeft vele begaafde leerlingen
gehad, die hierna nog vermelding verdienen.
Willem de Zwart (1862—1931) is eveneens een bewon
derenswaardig en groot kunstenaar geweest, etser en
dichter tegelijk. Zijn straattafereelen zijn prachtig, vol
stemming, zoo vol, dat wij somtijds geneigd zijn te den
ken dat eerder deze dan het eigenlijke onderwerp zijn
grootste belangstelling heeft genoten. Het Buitenhof
te Den Haag, waar de hooggehoede koetsiers bij hun
zwartgelakte koetsen met magere paarden bespannen,
wachten op de reizigers, terwijl de langzaam en gesta-
137
